#türk tarihi

1441'de Cengiz han soyundan gelen hacı giray tarafından kurulan hanlık. ilk parasını 1441'de bastırdığından ötürü resmi kuruluş tarihi olarak 1441 olarak geçer ama tarihi kayıtlarda Kırım'daki tatar varlığı 1200'lere kadar dayanır.

1470'lerde hacı Giray'ın ölümüyle birlikte oğulları nur devlet ile Mengli arasında taht kavgası yaşandı ve osmanlı imparatorluğu duruma el atarak mengli giray'ı yeni han olarak ilan etti ve küçük kaynarca antlaşmasına kadar kırım hanlığı Osmanlı'nın özgür vasalı olarak devlet yaşamına devam etti. hanlık, kendi parasını basabiliyor ve han adına hutbe okutabiliyordu fakat avrupa ile ilgili durumlarda osmanlı ile birlikte hareket ediliyordu ve cenevizlilere, ticari yollara karşı askeri hareketlerde Osmanlı'ya yardım ediyordu. bu şekilde deşti kıpçak'ta Osmanlı'ya kefe, hünkala ve azov'u verdiler.

güney tarafında herhangi bir sorunu olmayan kırım tatarları'nın geniş bozkırlarda diğer halklarla ilgilenecek bol vakti vardı. Altın ordu hanlığı'nın topraklarını kendi topraklarına kattılar, kazan ve astrahan hanlıklarını ele geçirdiler. Moskova knezliğini vergiye bağladılar.

1571'de deşti kıpçak'ta toplanan yüz binlerce tatar'ın Moskova'yı yakıp vergi ödememeye başlayan moskova knezliğini yeniden vergiye bağladığı ise o yüzyılın en önemli olaylarından biridir.

2. viyana kuşatması'na kırım hanlığı'nın zamanında yetişmemesinden ötürü yenilgiden kırım hanlığı sorumlu tutulmuştur. bundan sonra yükselen rusya, Lehistan ve Avrupa'ya karşı Osmanlı'nın Kırım'a yardım etmemesinden ötürü geniş düzlükleri sadece 100 yıl savunabilmişlerdir. 1780'de Rusya tarafından tamamıyla işgal edilmiştir. Ve günümüzde hala işgal altındadır.

1737 Bahçesaray kuşatmasında ruslar hansaray'ın kütüphanesini yakmışlardır ve böylelikle 600 yıla yakın tatarlar'a dair kültürel bilgiler, bilimsel gelişmeler, bir tarih yok edilmiştir.

kırım hanlığı'nın 1510'daki sınırları.


zenginsozluk.com/foto

damgası:


zenginsozluk.com/foto

Bahçesaray'ın bir tasviri:


zenginsozluk.com/foto

Kırım hanlarının sarayıdır. Kırım hanlığının başkenti Bahçesaray'da bulunur. Kırım tatar kültüründen yüzlerce örneği, 20'den fazla mekan barındırarak yaşatan nadir yerlerden biridir.

rus işgalinden ötürü bir türlü unesco koruma listesine alınamadığını da ekleyelim.

ekleme: yapıya dair bir fotoğraf da ekleyeyim de görülsün, altından saraylarda yaşamadan da, boğaza karşı saraylar yapılmadan da bir devlet yönetilebiliyor, görülsün.


zenginsozluk.com/foto

Ayaz ata, türk mitolojisinde soğuk tanrısıdır. Özbekçe'de Ayaz bobo, Ayaz Ota, Kazakça'da ve Kırgızca'da Ayaz ata, Tatarca'da Qış babay, İran türkleri'nde Şaxta baba olarak bilinir.

Ayas Han olarak da bilinen Ayaz ata, Ay ışığından yaratılmıştır. Soğuk havaya neden olur.

Orta asya türk toplumlarında noel baba figürünün yerini tutar. Lakin ayaz ata türk mitolojisinin unsurudur.

Kültürümüzde kutlanan, güneşin doğuşu anlamına gelen bayram. En uzun gece 21 Aralıktan sonraki ilk dolunayda kutlanır.

O gün, ölümsüzlüğün simgesi ve tüm insanların türediği ağaç olan Akçaçam Ağaçları süslenir. Etrafında oyunlar oynanır, kopuz eşliğinde şarkılar söylenir, şenlikler düzenlenir.

Tatarlar'da da bu bayram Koyaş Tuğa olarak bilinir. doğu avrupadaki Türk
Topluluklarında bu bayram Nartukan, Nartavan, mardugan, raştua şeklinde bilinir.

Kelime yapısı: moğolca bir kelime olan nar ( güneş ) ve türkçe bir kelime olan tugan ( doğan ) kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur.

kıpçaklar ile ilgili ilk bilgi kaynaklarından biridir. cenevizliler ve almanlar tarafından derlenen iki farklı kısmı vardır. kitapta, deşt-i kıpçak ile ilgili bir çok bilgiye ulaşılabilir. tatarca - almanca sözlük ve tatarca - italyanca sözlük, tatarca ilahiler, dualar, deyimler ve tatarca'nın dil bilgisi kuralları bulunmaktadır.

günümüzdeki halini alması yaklaşık 100 yıl sürmüştür. 13'üncü ve 14'üncü yüzyıllarda yazılmıştır.

hüseyin nihal atsız'ın bozkurtların ölümü kitabında anlattığı hikayenin kahramanı. çin kaynaklarında isim Chieh-she-shuai olarak geçer, atsız ata ismi kürşad olarak değiştirmiştir ki kaynaktaki isim türkçe'ye kürşad olarak çevrilmiştir. bir de gururla taşınan bir isimdir.

esarete daha fazla dayanamayan kürşad yanına kendisi gibi 40 cengaver alıp çin imparatorunu öldürmeye karar verir. çin imparatoru salı günleri (günden tam emin değilim) ava çıkmaktadır. kürşad ve arkadaşları imparatorun ava çıktığı bölgede gizlenerek imparatorun gelmesini beklerler. fakat o gün şiddetli bir rüzgar esmektedir. bu yüzden imparatorun av partisi ertelenmiştir. kürşad böyle bir fırsatın bir daha ele geçmeyeceğini düşünerek çin sarayını basmayı ve imparatoru orda öldürmeyi planlamıştır. bir anda saraya hucüm eden kürşad ve arkadaşlarını gören çin askerleri bir süre afallamışlardır. hatta rivayet odur ki; bir cengaver tam imparatoru öldürecekken şehit edilmiştir. ilk şoku atlatan ve gittikçe sayıları artan çin askerleri karşısında daha fazla bir şey yapamyacaklarını anlayan kürşad arkadaşlarını da alarak sarayı terk etmiştir. kürşad ve arkadaşlarını takip eden çin askerleriyle vey ırmağı civarında karşı karşıya gelinmiştir. kürşad ve arkadaşlarının insanüstü mücadelesine rağmen sayıları kendilerinden çok fazla olan çin kuvvetlerine karşı dayanamayıp şehit olmuşlardır.

Batıda Burhanizm olarak sözü geçen, 1900'lü yılların başında altay bölgesinde - oyratlar'ın yaşadığı bölge - ruslar'a karşı çıkan dinsel ayaklanmada temelleri atılmış din. tengrizm'i temel alır.

Ruslar vakti zamanında bu ayaklanmayı çok ciddiye alarak türkler'e eziyet çektirmişlerdir. lakin, günümüzde hala ritüelleri sürdürülen bu dinin şimdiki temsilcisi akay kine'dir.

bütün türkler'in birleşmesi bu dinin asıl amacıdır.