Romalı tarihçilerin en iyilerinden olan Ammianus Marcellinus'un verdiği bilgiler nedeniyle, 354'ten 378'e kadar olan dönem ayrıntılarıyla bilinir. Yunanlı bir aileden gelen Ammianus Antiokheia yerlisiydi, fakat o, Roma ülküsüne bağlılık fikrini imparatorluğun Yunanlılara nasıl aşıladığının güzel bir örneğini oluşturur. Roma ordusunda görev yaparken, hayatının son yıllarını Roma'da ve Latince yazarak geçirdi. İlk Cumhuriyetin sade alışkanlıklarıyla, kentte kendi çevresinde gözlemlediği soyluların çöküşü arasındaki karşıtlığı gösterirken, Roma'nın ilk günlerini özlemle anıyordu. onların zenginlikleri, iddia edildiği üzere yozlaşmaları ve çevrelerini saran bir köle güruhuyla caddelerden geçişleri hakkında yaptığı betimlemeler, yapıtının en canlı tasvirleri arasında yer alır.
Ammianus Tarihi, Tacitus Tarihi'nin sona erdiği IS 96 yılından başlar. Bununla birlikte, eski kitapların tümü kaybolmuştur. 354'ten günümüze kalanlar kişisel deneyime ve çağdaş kanıtlara dayanır ve bütün gücüyle siyasi anlamda ayakta kalmaya yoğunlaşmış bir imparatorluk hakkında, diğerlerinden kat be kat iyi, Hristiyan olmayan bir bakış açısını yansıtır. Ammianus'un yapıtı, sunduğu ayrıntılardaki zenginliğin çok ötesinde, birçok düzeyde dikkate değerdir. Tacitus'un yaptığı gibi o da, mutlak yetkeye sahip bir insandan etrafa yayılan terör havası oluşturur ve yapıtının son bölümlerinde, Roma ordularının 378 yılında Andrianapolis'te aldığı ve eski olan her şeyi silip süpüren bozgundan önce, imparatorluğu kasıp kavuran 'barbar' kalabalıkların yol açtığı güçsüzlüğü anlatır.
Ammianus'un dünyası, dolayısıyla, iktidardakilerin kalabalıkların baskısını hissettiği, çoğunlukla bu tepkiye merhametsizce karşılık verdikleri bir dünyaydı. Ammianus, Constantius'un hükümdarlığı sırasında örneğin, en tepeden en alta kadar imparatorun özellikle nefret beslediklerine karşı yapılan zulmü ayrıntılarıyla anlatır. Pannonia'da Probus adındaki bir praefectus, kimi zaman yoksulları intihara sürükleyen, zenginleri ise bu yıkıcı uygulamalardan kaçıp kurtulmaya sevk eden bir zorbalıkla topladığı vergilerle, imparatorun gözüne girmeye çalışmıştı. Bu, dördüncü yüzyıldan günümüze kalan ve Roma yönetiminin giderek vahşileştiği genel bir tablodur. Yine de bunun gerçeği tam anlamıyla yansıtıp yansıtmadığını söylemek güçtür. Roma yönetimi, devleti gücendirenlere hemen hemen hiç merhamet gösterilmemesi bir yana, yoksullar pahasına daima elit zümrelerin yanında olmuştu.