ihtiyaçların giderilmesinden arta kalan zaman. medeniyeti var edenin de esasen bu olduğu söylenir. oysa insanı bilmeye ve anlamaya iten merak ve korkuydu. boş zaman, sanatı ve edebiyatı yarattı. bilimi ve düşünceyi yarattı. boş zaman da şehirde ortaya çıkmış bir şeydir ve iş bölümüne dayanır. kozmopolit yapı dışında medeniyeti medeniyet yapan, zaman kazandırmasıdır. medeniyet boş zamanlarda yapılabilenlerle de ölçülebilir.