Peşin edit: özet geçseydin be mübarek sesleri duyuyorum.. aşk olsun (:
güzellik ve zeka ortak noktalarından bazıları genetik miras, çevresel etkiler ve bireysel çabalar olan ki kavram olmakla birlikte, klişeler üzerinde tek kişide birleşmesine anlamsız şekilde tepkiler verilen iki kavramdır.
güzellik olarak estetiği ele aldığımızda insanlık tarihinde estetik kaygıların ne çeşitlilik gösterdiğini ve simetri, oran gibi matematiksel kavramlarla standart hale sokulan fenomen yönünü ele almak mümkün. aynı şekilde zeka kuramlarının gelişimi üzerine konuşmak ve çoklu zeka kuramında yer alan 9 çeşit zekanın yanı sıra ahlaksal zeka diye bir kavramı da düşünmek mümkün. her ne kadar ahlaksal zeka diye ortaya atılan zekanın değerler boyutunda var olmuş duygusal zeka uzantısı olarak görsem de tartışılan bir konuydu. şimdi bu kadar çok terimi kullananı da dahil ederek dilin semantik boyutundan pragmatik boyutuna taşıyıp ardından kendi aralarındaki kombinasyonları anlama, belirsizlik ve çok anlamlılık üzerinden değerlendirmeye kalmak epey büyük çaba isteyecektir. güzellik ve zeka kavramı ile uğraşıp duran hedef kitlenin potansiyeli düşünülünce böylesi bir analiz son derece anlamsızdır. çöpe atacak zaman ve efor mevcut ise o başka.
yargı hakkını nereden elde ettiği bilinmeyen bazı kimseler açısından ulaşılan ve dile getirilmekte büyük bir heves sergilenen, "güzel kızlar aptaldır, çirkin kızlar zekidir." klişesini ele alalım. böyle bir genellenmeye ulaşan ve bunu kullanmaktan çekinmeyen birinin algı sınırlarını oturup düşünmek gerek. gayet basit şekilde görüldüğü üzere; mevcut kavramların en fazla ikisini bir araya getirebilme koşulu gereği 4' ün 2' li kombinasyonları arasında bir araya gelemeyen güzellik-çirkinlik ve aptal-zeki ikilileri dışarıda bırakılarak oluşturulan 4 kümeden ikisi göz ardı edilmiştir. güzel ve zeki, çirkin ve aptal. bilal'e anlatır gibi bu kadar açıklamaya ne gerek var deniyorsa da muhatap alınan kişilerin seviyesine inip de kişiler boyutundan gelmiş bir genellemeyi yine kişilerden örnekler vererek çürütmek yerine yapılan hatayı düşünsel boyutta yüzlerine çarpmak daha tercih edilesi.
devam edelim. şimdi bu genellemeyi dile getiren kişilerin bunu neden yapabileceklerini düşünelim. kız ve erkek açısından ayrı ayrı ele almamız gerekiyor. bu genellemeyi yapan bir kız, büyük ihtimalle güzel ve zeki kızlar kümesinin bir elemanı olamamakla beraber bu kümedeki kızlara büyük bir kıskançlıkla yaklaşmaktadır. bir kişinin kendini aptal kategorisine sokması düşük olasılık olduğu için "zeki" kavramının bulunduğu ikililerden çirkin ve zeki kümesinin bir elemanı olduğunu düşünmesi büyük olasılık. çirkin ve aptal kümesi atıl vaziyette zaten. halbuki algı sınırları yarı yarıya daraltması yüzünden bu genellemeye ulaşan kızımızı aptal kategorisinde değerlendirmek daha uygun olacaktır.
bu genellemeyi yapan erkekleri değerlendirelim. ilk olarak, kendisiyle birlikte olmalarını düşük ihtimal olarak gördüğü güzel ve zeki kız kümesi ile birlikte olmak istemediği çirkin ve aptal kümesini denklemlerinde ihmal ederek başarıya ulaştığını düşünmektedir. yukarıda belirtiğimiz aptallık gösteren bu davranışa ek olarak ortada ciddi bir öz güven kaybını görmekteyiz. yani aptal da olsa desteksiz bir öz güven patlamasıyla zeki ve güzel bir kız ile birlikte olamayı deneyebilirdi. x sonsuza giderken x^(-1) in limiti kadar umutsuz da değil hani. sosyal, ekonomik ve kültürel değişkenler denkleme girdiğinde güzel ve zeki bir kızın işine yarayabilirler.
gay ve lezbiyen kategorilere ayrıca değinmek, mevcut analizde değişkenler üzerinde gerekli yer değiştirmeler yapılmasından mütevellit sonuca ulaşmak mümkün olduğu için lüzumsuz görülmüştür.