Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye veya kısaca Mecelle, 1868-1876 yılları arasında Ahmet Cevdet Paşa başkanlığındaki bir komisyon tarafından derlenen özel hukuk (medeni hukuk) kuralları kodeksidir. Mecelle kendi çağında 13 asırlık fıkıh geleneği üzerine inşa edildiği halde analitik ve pozitif bir hukuk sistemi oluşturma çabasıdır.Doğu Roma İmparatoru Jüstinyen tarafından 6. yüzyılda Konstantinopolis'te hazırlatılan ilk (code civil) derlemesinden sonraki ilk örnek olması özelliğiyle İstanbul'u özel bir konuma kavuşturur. Batı ülkelerinin Medeni Kanun (code civil) geleneği Büyük Jüstinyen'in 6. yüzyılda hazırlattığı ilk (code civil) düzenlemesine dayanır. Mecelle bir cok ülkede kullanılmış pek çok dile çevrilmiş ve kanunlarda kaynak olarak kullanılmıştır. Mecelle'nin giriş bölümünde öz niteliğinde 99 hüküm yer alır. Bazıları;
• Beraat-ı zimmet asıldır.
• Def'-i mefasid celb-i menafiden evladır." Zararı yok etmek, fayda sağlamaktan iyidir."
• Şekk ile yakin zail olmaz. "Şüphe kesin bilgiyi izale etmez."
• bir şeyin bulunduğu hâl üzere kalması asıldır.
• zarar kadim olmaz
• Bir özür için caiz olan şey, o özrün zevali ile batıl olur.
• Ezmanın tegayyürü ile ahkâmın tegayyürü inkâr olunamaz.
• Tevehhüme i'tibâr yoktur. Delile dayanmayan vehim ve kuruntulara hukukta i'tibâr edilmez, kıymet verilmez. Hukuk vehimlerle değil delillerle ilgilenir.
• Alması memnu olan şeyin vermesi dahi memnu olur. Alması hukuka aykırı olanın vermesi de hukuka aykırıdır.