curtis ekonomisi

khemri
Curtis ekonomisi, 8. ve 9. yüzyıllar arasında Karolenjlerin yönetimindeki Avrupa'nın büyük kısmında geçerli olan büyük arazilerin idare sistemidir. Curtis ekonomisi tarım malikânelerinin iki ayrı kısma bölünmesi üzerine kuruludur. Kaynaklarda genelde pars dominica veya dominicum olarak geçen bölüm doğrudan toprak sahibi tarafından yönetilirken pars massaricia, hür veya köle çiftçiler olan “massari”ye tahsis edilen kısımdır. Bu iki kısım yekpare birer birim olmayıp kırsal bölgelere ve köylere dağılmış, başka curtislere ait veya küçük ve bağımsız mülkiyetler oluşturan başka topraklarla bir arada yer alan farklı arsalardan oluşur. Massari kesiminin dönem dönem pars dominica'da yerine getirdiği zorunlu hizmet bu iki kısım arasındaki bağlantıyı oluşturuyordu.

Pars dominica, mülkiyetin tamamına yayılan üretimin toplandığı merkez olma özelliğiyle curtis malikânelerinde merkezi bir rol oynar. bu malikanelerdeki derebeyinin veya idarecinin konutunun yanı başında ambarlar, kumaş veya alet üretilen zanaat atölyeleri ve başta tarım olmak üzere, derebeyinin kısmı için gerekli olan çeşitli işleri yürüten serf kadrolarının büyük kulübeleri vardır. Bu serfler, geçimleri derebeyleri tarafından sağlandığı için “preabendarius” adını alır. Serfler yaptıkları işlere göre farklı yaşam koşullarına sahip olsalar da ortak bir yönleri vardır; “Ekonomik, hatta kişisel tercihlerinde hiçbir özerkliğe sahip değildirler yemekleri, kaldıkları yerler, giysileri ve çalışma aletleri tamamıyla derebeyleri tarafından sağlanır”
Dolayısıyla pars dominica kısmında çalışan praebendarius serfleriyle az sayıdaki hür insan, tamamıyla efendilerine tabiydi ve efendilerinin onların üzerindeki hakimiyet şekli ekonomik bağlamın da ötesinde olup günümüz tarihçileri tarafından “ev derebeyliği” olarak tarif edilir.