ilk olarak herakleitos'un ortaya attığı sav, öğreti. ona göre evren, karşıtlıklardan, zıtlıklardan meydana gelmiş bir bütündü. bütünün içinde iyinin ve kötünün yeri var. savaş olmasa barışın değeri, hastalık olmasa sağlığın değeri, kış gelmese yazın değeri bilinmeyecekti. haklı ve doğru bir savdır bu. iyilik, değeri bilindiği vakit iyilik olur. herakleitos: ''tanrı hem gece hem gündüzdür, hem kış, hem yazdır, hem savaş hem de barış, hem açlık hem de tokluktur'' demiştir. tanrı sözcüğünü kullanıyor fakat, mitlerdeki gibi bir ''tanrı'' değil filozofun kastettiği. tanrı, kendini tam da sürekli değişen ve karşıtlıklarla dolu olan doğada göstermektedir. doğanın kendisidir hatta.
hatta ''tanrı'' kelimesi yerine çoğullukla 'akıl' anlamına gelen logos sözcüğünü kullanmıştır.