Ay ve güneşin konumlarındaki değişimler sonucu kütle çekimlerindeki farklılıklar nedeniyle deniz seviyesindeki alçalma ve yükselme olayı, metcezir.
gelgit
(bkz:seks seks seks)
ay'ın ve güneş'in çekim etkisinin dünya üzerinde oluşturduğu hareketlerdir. kara üzerinde pek belirli olmasa da özellikle derin denizlerde çok büyük ve gözle görülür etkilere sahiptir.
her ne kadar tanımda yer alsa da güneş'in aslında pek bir etkisi yoktur. yani aslında vardır da yoktur. güneş'in etkisi pek hissedilmez. sebebi ise çok büyük cüssesine rağmen 149 milyon km.'lik mesafedir. fakat ayrı bir bilgi olarak bu iki disk; yani güneş ve ay, dünya'dan aynı büyüklükte görünür. tam güneş tutulmasındaki karanlığın sebebi de aslında budur. neyse, devam edeyim :
şimdi bu ay dünya'nın etrafında 28 günlük bir yörüngeye, dünya ise yaklaşık 24 saatlik bir eksen hareketine sahip. dünya'nın ay'ı gören yüzünde ay'ın sebep olduğu çekim etkisinden dolayı bir kabarma oluşur. karada bu pek görülmez, hatta kara bu çekim etkisinden pek etkilenmez. fakat denizlerde ve özellikle okyanuslarda durum değişir. eğer ay'ı gören taraf denize denk geliyorsa deniz yukarı doğru yani ay'a doğru hareketlilik gösterir. sebebi ay'ın çekim etkisidir. bu etki derin denizlerde o kadar belirlidir ki kıyılarında su çekilmesi yaşanır. zira ay suyu kendi istikametinde toplanmaya zorladığından kıyılardaki su miktarı azalır.
bu mistik görünümlü olay ertesi gün ise 50 dk. sonra tekrar gerçekleşecektir. çünkü ay'ın 28 günlük dünya yörüngesinin 1 günlük hareketi 13°'dir. 13°'lik istikamet farkının ise dünya zamanındaki karşılığı 50 dakikadır.
gelgit olayı her ne kadar ay tekse de aynı zamanda iki kere yaşanır. ikinci defa yaşanmasının sebebi ise ay'ın çekim etkisinin dünya'nın eksen hareketi üzerinde neden olduğu denge değişimi ve bu değişimden kaynaklanan merkezkaç etkisidir. ay'a bakan tarafta kabarma meydana gelirken dünya üzerinde tam ters istikamette ikinci bir gelgit hadisesi meydana gelir. bu taraftaki hareket ise eksen hareketi ve denge farkının sebep olduğu merkezkaç etkisinden kaynaklanır. elbette bu bölgenin de deniz olduğunu varsayıyoruz.
yani bu ay dediğimiz uydu gezegen boş değil. dünya üzerinde oldukça fazla etkisi var ve fazlasıyla işe yarıyor. 23°27'lık eksen eğikliği ve bu eğikliğin sonuçlarından başka bir başlıkta bahsederim.
her ne kadar tanımda yer alsa da güneş'in aslında pek bir etkisi yoktur. yani aslında vardır da yoktur. güneş'in etkisi pek hissedilmez. sebebi ise çok büyük cüssesine rağmen 149 milyon km.'lik mesafedir. fakat ayrı bir bilgi olarak bu iki disk; yani güneş ve ay, dünya'dan aynı büyüklükte görünür. tam güneş tutulmasındaki karanlığın sebebi de aslında budur. neyse, devam edeyim :
şimdi bu ay dünya'nın etrafında 28 günlük bir yörüngeye, dünya ise yaklaşık 24 saatlik bir eksen hareketine sahip. dünya'nın ay'ı gören yüzünde ay'ın sebep olduğu çekim etkisinden dolayı bir kabarma oluşur. karada bu pek görülmez, hatta kara bu çekim etkisinden pek etkilenmez. fakat denizlerde ve özellikle okyanuslarda durum değişir. eğer ay'ı gören taraf denize denk geliyorsa deniz yukarı doğru yani ay'a doğru hareketlilik gösterir. sebebi ay'ın çekim etkisidir. bu etki derin denizlerde o kadar belirlidir ki kıyılarında su çekilmesi yaşanır. zira ay suyu kendi istikametinde toplanmaya zorladığından kıyılardaki su miktarı azalır.
bu mistik görünümlü olay ertesi gün ise 50 dk. sonra tekrar gerçekleşecektir. çünkü ay'ın 28 günlük dünya yörüngesinin 1 günlük hareketi 13°'dir. 13°'lik istikamet farkının ise dünya zamanındaki karşılığı 50 dakikadır.
gelgit olayı her ne kadar ay tekse de aynı zamanda iki kere yaşanır. ikinci defa yaşanmasının sebebi ise ay'ın çekim etkisinin dünya'nın eksen hareketi üzerinde neden olduğu denge değişimi ve bu değişimden kaynaklanan merkezkaç etkisidir. ay'a bakan tarafta kabarma meydana gelirken dünya üzerinde tam ters istikamette ikinci bir gelgit hadisesi meydana gelir. bu taraftaki hareket ise eksen hareketi ve denge farkının sebep olduğu merkezkaç etkisinden kaynaklanır. elbette bu bölgenin de deniz olduğunu varsayıyoruz.
yani bu ay dediğimiz uydu gezegen boş değil. dünya üzerinde oldukça fazla etkisi var ve fazlasıyla işe yarıyor. 23°27'lık eksen eğikliği ve bu eğikliğin sonuçlarından başka bir başlıkta bahsederim.
deniz seviyesindeki yükselme ve alçalmalar.