anlaşılması kolay bir dogma olmayan teslisin tanımlanması, iskenderiyeli bir papaz olan arius'un mahkûm edilmesine dayanır; arius'a göre isa, ebedi ve bölünmez olan babayla özdeş olamaz dolayısıyla baba ile oğul aynı varlıktan oluşmazlar. böyle olunca hem çarmıha gerili figür hem de gerçekleştirdiği kurtarma görevi ve tabii onun mirasını kabullenen ve misyonunu üstlenmiş olan kilise değer kaybeder. arius 321 yılında, bu amaçla bir sinod toplayan kendi piskoposu alexander tarafından aforoz edilir, kaçmak zorunda kalır ve constantinus'un güçlü danışmanı nicomedia piskoposu eusebius'un yanına sığınır; arius'un doktrinleri o derecede yaygınlaşır ki, 313 yılında hıristiyanlara ibadet özgürlüğü tanımış olan imparator 325'te, sadece doğulu piskoposlardan oluşmasına ve papanın temsilci olarak sadece iki rahip göndermiş olmasına rağmen ilk ekümenik konsil sayılan iznik konsili'ni toplar. sonradan iskenderiye patriği olacak olan diyakon athanasius'un şiddetle karşı çıktığı arius, hamisi eusebius'la birlikte sürgüne gönderilir, kitapları yakılır, doktrini reddedilir; konsil, isa'nın babayla aynı varlıktan oluştuğuna ve onun tarafından yaratıldığına karar verir. ancak arius'u destekleyenler yeniden üstünlük sağlamayı başarırlar; eusebius yeniden sarayda itibar kazanır. arius sürgünden geri çağrılır, ama yolculuk sırasında, 336'da ölür. ancak arius'un ölümüyle aryanizmin sonu gelmez; tam tersine giderek daha çok yayılır; aryan piskopos wulfila sonradan roma'nın yağmalanmasından sorumlu olacak olan gotlara aryanlığı kabul ettirir.
teslis
kelime anlamı üçleme, üçgen olan arapça sözcük aynı zamanda hristiyanlığın temeli olan üçlü birlik kavramınında adı.