frante

maalesef bu gece sevenlerinden ayrı kalmıştır. üzgün surat. yarın bonba gibi bir yayın beklemekten başka çaremiz yok...

Duydum ki bizi bırakmaya azmediyorsun, etme.
Başka bir yar, başka bir dosta meylediyorsun, etme.

Sen yadeller dünyasında ne arıyorsun yabancı?
Hangi hasta gönüllüyü kastediyorsun, etme.

Çalma bizi, bizden bizi, gitme o ellere doğru.
Çalınmış başkalarına nazar ediyorsun, etme.

Ey ay, felek harab olmuş, altüst olmuş senin için...
Bizi öyle harab, öyle altüst ediyorsun, etme.

Ey, makamı var ve yokun üzerinde olan kişi,
Sen varlık sahasını öyle terk ediyorsun, etme.

Sen yüz çevirecek olsan, ay kapkara olur gamdan.
Ayın da evini yıkmayı kastediyorsun, etme.

Bizim dudağımız kurur sen kuruyacak olsan.
Gözlerimizi öyle yaş dolu ediyorsun, etme.

Aşıklarla başa çıkacak gücün yoksa eğer;
Aşka öyleyse ne diye hayret ediyorsun, etme.

Ey, cennetin cehennemin elinde oldugu kişi,
Bize cenneti öyle cehennem ediyorsun, etme.

Şekerliğinin içinde zehir zarar vermez bize,
O zehiri o şekerle sen bir ediyorsun, etme.

Bizi sevindiriyorsun, huzurumuz kaçar öyle.
Huzurumu bozuyorsun, sen mahvediyorsun, etme.

Harama bulaşan gözüm, güzelliğinin hırsızı.
Ey hırsızlığa da değen hırsızlık ediyorsun, etme.

İsyan et ey arkadaşım, söz söyleyecek an değil.
Aşkın baygınlığıyla ne meşk ediyorsun, etme.

aslında insan dostudur. bakma. iyidir yani ortalarda olmak, aralarda beklemek. hobilerimin de arasındadır.

ama sanal mekanda hiç çekilmiyor yahu. çift çoraplılık hala sözlüklere uyum sağlayabilmiş değil.

yıllar boyu çeşitli yorumcuların can verdiği şarkı. ben müzeyyen senarcıyım bu noktada.

dün sabah, sabah yürüyüşü yaparken bu şarkıyı söyleyen bir amca gördüm. selamlaştık üstelik.

-gitti heeep günaydın
+günaydın

beni solladı. tsm eşliğindeki bir amca tarafından sollandım.

hikmet kıvılcımlı'nın eyüp sultan konuşmasında uygulamak için aşağılara, en aşağılara inmenin sonucu.

-napıyosun canım?
+hiç ya eksi vericem de aşağı iniyorum
-nasıl yani?
+in in bitmiyo of

yine mi aptalca görünmedi?

hayır entry de neredeyse tamamen kopyala yapıştırdan oluşuyor. seversiniz?

iki ya da daha fazla kişinin karşılıklı konuşması.

insanların böyle bir beklentisi oluyor mesela. genelde hangi insanlar? konuşmayı bilmeyen, iki kelimeyi birbiriyle çarpıştırmaktan aciz, terbiyesiz, hadsiz.

-bunu eski usul halledelim dostum
-hayvanlar koklaşa koklaşa ehe mehe
-konuşmayı denedin mi ramazan ağabeyle?
-seni dinlemek istiyorum aslında. kendimden ziyade...

çeşitli. böyle böyle ifade ederler kendilerini. çıta hala sana göre. farkında değilsin.

15 ekim 1957 tarihinde yaptığı konuşmadır.

en acı ama şaşırtıcı olmayan noktalardan biri olarak, bu konuşmadan 10 gün sonra yapılan seçimlerde vatan partisi 1000 oy bile alamamıştır. cuma namazından çıkarken 772 kameraya sırıtan adamlara oy vermeyi gelenek haline getirmiş türkiye halkları için değişen bir şey olmamıştır.

ve de şaşırtıcı olmayan şekilde, defalarca ve senelerce hapishanede yatmış hikmet kıvılcımlı'nın yine bir davada "siyasi çıkarlar için dini propaganda yapmak" gibi ironik bir suçlama ile karşılaşmasını da sağlamış, mahkemece tespit edilen tutanaktan konuşmasının tamamı:

muhterem vatandaşlarım! sevgili işçi kardeşlerim!

bugün, müslüman istanbul'umuzun, istanbul'dan önce müslüman olan eyüp bölgesinde vatan partisi'nin sesini duyurmaya geldik.

sevgili vatandaşlarım!... vatan partisi iş ve işçi partisidir...bunu söylerken, elimde olmayarak, müslümanlığın büyük bir hizmetini hatırladım. o büyük söz der ki: "kıyamete kadar yaşıyacakmış gibi çalış, yarın ölecekmiş gibi ibadet et" der. vatandaşlar!... ibadet: hak önünde konuşmak, halk önünde hakkı teslim etmek manasına gelir... bugün, vatan partisi'nin kendini hak ve çalişmak gibi iki prensip üzerine kurduğunu açıkça ortaya koymak lüzumunu duyuyorum.

islamın büyük prensibi, hepimizin bildiği gibi: "leyse lil insane illâ mâ seâ" der. (yani: insan için, çalışmaktan , emekten başka her şey yalandır) der. işte, o büyük hakikat: aradan binlerce yıl geçtikten sonra bugün, dünyanın en ileri memleketlerinde dahi, tek büyük içtimai hakikat, insanlığın bulabildiği en büyük hakikat olarak tanınmıştır. bugün insanlığın yarattığı değer: emek üzerine kurulur. avrupa'nın en büyük iktisat alimleri, ingiltere'nin klasik iktisatçısı denilen adam smith'ler, ricardo'lar: binlerce senelik insan ilminin neticelerini toplarken, o hakikati bulabilmişlerdir: "leyse lil insane illâ mâ seâ!" hakikatini: "değer, insanın emeğinden doğar" şeklinde ifade etmişlerdir... işte vatan partisi'nin prensibi de, her şeyin temelinin, memleket siyasetinin de üzerinde kurulması icabeden temelin emek olması lazım geldiğini ifade eder.

türkiye'de emeği, insanın çalışmasını kim temsil ediyor? şehirlerde işçi kardeşlerimiz, esnaf kardeşlerimiz.. köylerde alınteriyle çalışan küçük, fakir köylülerimiz! vatan partisi türkiye'de -bütün öteki partilerden farklı olarak,- bu çalışkan zümrelerin hakkını arıyan, hakkını aramak için kurulmuş tek teşkilattır.

şimdiye kadar maalesef, büyük hakikatler daima küçük insanlardan uzak kalmıştır: uzak bırakılmıştır. yine vatandaşlarım iyi bilir ki, muhammed: "ben hâtemel enbiyâyım" demiş. (yani: "ben peygamberlerin sonuncusuyum") demiştir. o büyük sözün manası üzerinde vatandaşlarımı bir an düşünmeye davet ederim...

vatandaşlarım!... o zamana kadar insanlar arasında bütün düzeni kuran kanunlar ve kaideler "gökten iner" di. hazreti muhammed: "ben sonuncu peygamberim!" demekle, bizlere şu büyük hakikati anlatmış oluyordu: artik kanunlarinizi kendiniz yapacaksiniz! demek istemiştir... ve onun için insanların büyük toplantı yerleri: camiler meydana gelmişti. bütün islamların camii: adı üstünde cami!..

cami: hepinizin bildiği gibi, toplayici demektir, vatandaşlarım. ve müslümanların tatil günü de vaktiyle "cuma" günü idi, vatandaşlarım.

bu ne demektir? bir an düşünelim: cuma, toplanma günü demektir. nerede toplanıyoruz? toplayıcı olan cami'de... niçin toplanıyoruz, vatandaşlarım? hak için, değil mi?.. işte o büyük ve necip dava, bugün dünyada insanlığın arıya arıya henüz bulabildiği, henüz güçlükle çalışabildiği demokrasi dediğimiz gavurca lakırdının ta kendisidir.

mübarek ezanı muhammedi dolayısıyle buradaki hak davamızın konuşulması bir an için durdurulmuştu. sözümüze, -müsaadenizle- yeniden başlıyoruz.

sevgili vatandaşlarım!..
ne zaman mübarek bir camiin, mübarek bir mescidin önünde bulunsam, daima, hülefâyi raşidiyn zamanındaki vatandaşların siyas hayatları gözüm önüne geliverir. bilirsiniz, o zamanlar, camiler müslümanların siyasi toplantı yerleri idi. yani her cuma, halife bizzat camiin içerisine gelir, karşısındaki vatandaşlara bütün memleketin umur ve hususu hakkında hesap verirdi. gene çok iyi bilirsiniz ki, devlet başkanı olan halife, bizzat halk tarafından biat suretiyle reis olur, yani seçimle iktidara gelirdi. bizzat halifeler seçilmiş devlet başkanı idiler. bu seçilmiş başkanlar, her hafta, bütün müslümanları önüne toplıyarak, camide onlara memleket işleri hakkında hesap verirlerdi.

o ibret verici hadiselerin bugün bize ne kadar büyük dersler vermesi lazım geldiğini düşünerek, bir hadiseyi hatırlatmaktan kendimi alamıyacağım... ordular, hudutlarda zafer zafer üstüne kazandılar; fakat ele geçen ganimetleri müslümanlar arasında kardeşçe paylaşılmak üzere gönderdiler, idi. o zaman başkente, baş şehre gönderilen kumaşlar, gene vatandaşlar arasında herkese aynı büyüklükte parçalar verilmek suretiyle paylaşılırdı, taksim edilirdi:... vatandaşlar, o parça kumaşlardan kendilerine elbise dikerek camiye cumhurbaşkanları olan halifeyi, ömer'i dinlemeye gittikleri zaman... halife söze başlar başlamaz, müslümanın biri ayağa kalktı. "ya ömer" dedi, "sen bir hırsızsın, senin söyliyeceğini müslümanlar dinliyemez" dedi.

düşünün vatandaşlarım: demokrasinin o zamanki manzarasını düşünün. lalettayn, adsız bir vatandaş, lütfen kalkıyor, devlet başkanına, hiç bir izah yapmaksızın: "sen bir hırsızsın!" diyor. bunun üzerine devlet başkanı ömer ne yapıyor? ne yapsa beğenirsiniz? yani, ondan sonra çeker kılıcını, uçururdu söyliyenin kellesini, değil mi?.. hayır. hazreti ömer: "bu sözün sebebi var mı? ben neden hırsızım? bilmiyorıım. izah et. eğer hırsızsam hakikaten, sözümü keseyim." dedi: soğukkanılılığa, tahammüle, tenkit karşısındaki insanca tepkiye bakalım. bundan, bugün için bugünkü devletle vatandaş arasındaki münasebetler için büyük neticeler çıkarmaya çalışalım.

o zaman, bu adsız vatandaş; cemaat ortasında kalkıp kendi üstünü gösterdi: "işte bak" dedi, "hepimize dağıtılan kumaştan ben de üzerime elbise yaptım. ancak küçük bir sağ kol, küçük bir ceket çıktı bana... halbuki sen, ey ömer! boyunca kocaman bir cübbe giymişsin. bu cübbeyi yapmakla, sen, o kumaştan bütün vatandaşlara düşen paydan iki hisse aldın. demek, çaldın.. demek hırsızsın! öyle ise, ben senin hilafetini tanımıyorum, sen sus!" dedi. bunun üzerine hazreti ömer ne yaptı? hiç kızmadan, tehdit etmeden, sükunetle oğluna: "ya abdullah! kalk cevap ver" dedi. oğlu kalktı. dedi ki: "vatandaşlar, görüyorsunuz.:" dedi, "benim üzerimde sizinki gibi kısa bir ceket te yok. ben hissemi babama verdim. babam da bir cübbe yaptı." bunun üzerine ömer:

"- ne dersin?"

diye sordu o vatandaşa. ve vatandaş cevabında:

"- peki. " dedi. "anladım, hırsız değilmişsin, ömer. otur şimdi, söyle, dinliyeceğim." dedi.
vatandaşlar!... insanlık tarihinde, bizim yakından tanıdığımız halkçı idare üç dört günde icat edilmiş bir şey değildir. bizim, en müstebit sultanların zulüm yaptığı şark memleketlerimizde dahi, öyle büyük geleneği olan bir demokrasi 1400 yıl evvel kurulmuştur. biz hala bugün, o kadar kuvvetli demokrasinin vücudunu hayranlıkla:

"- acaba var mıymış? nasılmış? ah! ben de öğrenebilsem.." diye arıyoruz. hepimizin, şu mübarek tanrı evinde, beş vakitte dualarla andığımız hayat, özlediğimiz şey: o büyük insan demokrasisi değil mi?

lakin ondan sonra ne oldu, vatandaşlarım? daha muaviye denilen zat suriye valisi iken, o büyük demokrat hülefâyi raşidiyn'in memleketteki izlerini silmeye çalıştı. muaviye kimdi, bilir misiniz? muaviye, kureyş'in para ile müslüman olmuş büyük bezirganlarından ebü süfyan'ın oğlu idi... işte, bizim şark memleketlerimizde vatandaşla devlet arasında ilk zehiri koyanlar.. bu, 1400 sene evvel para ile müslüman olmuş bulunanlara "müellifetül-kulub" mü diyeceksiniz?.. o müellifetül-kulub, hatta, kur'an i kerim'in bile içinde, tahsisat alma haklarını kazanmışlardı... işte bu adamlar, memlekette kendi bezirgan kârlarını, kendi bezirgan ruhlu çocuklarını ilerletmek için, vatandaşlara karşı suikast hazırlarken.. ilk işleri, o demokrat devlet başkanlarını, hülafayi raşidiyn'i ortadan kaldırmak olmuştu. ve derebeğilik ondan sonra başladı.

1400 sene, mütemadiyen derebeğilerin ardarda gelişi ile, insanlar adeta hak aramaktan korkar hale geldiler, ve siyaset demekten korkar hale geldiler. bugün vatanımızdaki fakir fukaranın "siyaset"in sözünden korkmalarının baş sebebi, o büyük geleneği silmiş olan şark derebeyliğidir. (osmanlıca'da siyaset sözünün lugat karşılığı bile "adam asmak" anlamına geliyordu!). bugün, osmanlı imparatorluğundan, maalesef bize hala o kötü terbiye: siyasetten kaçmak, hakkını aramamak gerektiği gibi kötü adetler.. hâla intikal etmiş bulunuyor. ve biz hâla memleketin idaresini yalnız birkaç büyük bezirganın yapabileceğini zannediyoruz.

halbuki, büyük bezirganların yaptıkları nedir? işte bugünkü pahalilik'tır, vatandaşlarım.

bir parti çıkarırlar: "demokrat parti" derler. bu demokrat parti:

" - halk idaresini; halk hürriyetini ortaya koyacağım" der.

fakat en büyük vaadettiği şey malüm. halka:

" - sana ucuzluk getireceğim."

der, vatandaşlarım. bir de bakarsınız, 7 yıl sonra ne olmuştur? işler, tepesi taklak gelmiştir..o zamana kadar görülmedik bir pahalılık başlamıştır. ondan sonra da sayın menderes.. bakın, geçen gün gazeteye verdiği beyanatta, bakın ne diyor:

" - göstersinler bir çare... çare yoktur, pahalılığın çaresi yoktur!" buyuruyor:

vatandaşlarım, ben. size, herhangi bir hastalık karşısında kaldık mı, nasıl hareket ettiğimizi hatırlatacağım. evvela hastılığın mikrobu nedir. hastalığın sebebi nedir? onu buluruz... değil mi, vatandaşlarım? sonra, o sebebe karşı ilaç ararız, ilaç buluruz. .. bizim memleketimizdeki pahalılığın sebebi nedir acaba?

eğer bugünkü iktidara bakarsak, memlekette her yer güllük gülistanlık.. pahalılık denilen şey de yoktur.... öyle mi, vatandaşlarım?

evet, pahalılık bazı kimseler için yoktur. günde 2 bin lira kazanan bir insan için, fasulye 1 lira da olsa, 4 lira da olsa, hiç farketmez. o kimse belki de sadece pirzola yiyecektir... onun için pahalılığın manası mı olur?.. ama günde 4 lira ücret alan bir işçi vatandaş için fasulyenin 1 liradan 4 liraya çıkması, çoluk çocuğunun o gün ekmeksiz kalması demektir.

rakamlara istinad ediliyor. geçen gün sayın celal bayar hazretleri diyor ki: "milli gelirimiz, biz (yani demokratlar) iktidara gelmezden önce 400 lira idi (senede 480 veya 380 imiş. ben size rakamları basitleştirerek 400 veriyorum). biz iktidara geldik, bugün, ilmi şekilde her vatandaş başına düşen para 800 lirayı geçmiştir" diyor. ve bununla, bu rakamla ispat etmek istiyor ki, vatandaşların kazancı demokrat parti sayesinde iki misli olmuş, artmıştır. doğru mu acaba, vatandaşlarım?

rakamlar doğru. ama bu rakamların arkasındaki hakikat nedir? vatandaşın kazancı hakikatte fazla artmış mıdır?

artmıştır, ama artan şey sadece kağıt paradır.

hepimiz pek iyi biliyoruz: kağıt paranın kendine has bir kıymeti yoktur. kağıt para bir kıymetin ifadesidïr. ve mecburi olduğu... onu elden ele geçirmeğe mecbur olduğumuz için, tedavülü mecburi olan bir nesne olduğu için kıymetli gibi görünür bize. hakikatte o kağıt para: mecburi elden ele geçecek diye bir devlet zoru olmasa... onu sokağa atsanız kimse dönüp bakmaz bile, pis bir kağıttır. üzerine mikrop bulaşmıştır. hatta ele alınır kağıt değildir. kullanılmış kağıt parçasını kim eğilir de yerden alır? ne çare ki, mecburiyet hepimizi bu kağıdı almaya sevkeder: sahici paranın kıymeti onun üzerine harcanmış emekle ölçülür. insan emeği ne kadarsa paranın üstünde, o kadar değeri yüksek olur. nitekim altın böyle, üzerine fazla insan emeği harcanmış büyük değerde bir nesnedir. ve kıymetli para altındır, vatandaşlarım.

halbuki, celal bayar'ın.. işte söylediği para, kağıt paradır: zati kıymeti bulunmıyan, ancak merkez bankası'ndaki kasalara karşılığı altın olarak konulmuş bulunan kağıt paradır.. şayet, merkez bankası'ndaki altınlar başka bir yere harcanırsa, bizim elimizdeki kağıt para, mütemadiyen kıymetten düşer. ve başımıza gelen de bu olmuştur.

hepiniz az çok bilirsiniz. vatandaşı cahil yerine koymak doğru değildir. fakat, idarecilerimiz daima o yolu tutturuyorlar:

"- nasıl olsa vatandaş bilmez, anlamaz. söyliyelim." derler.

fakat, burada anlaşılmıyacak bir şey yok. reşat altını 1914 yılında bir altın bir banknot, bir kağıt lira idi. bugün, bir reşat altını 126-136 liradır. işte, kağıt para ile altın paranın farkını göz önüne getirin: o zaman vatandaşlarımızın kazancı artmış mı, yoksa düşmüş mü, oradan anlarız.

demokrat parti iktidara geldiği sene altın: bir reşat altını 34 lira idi. şimdi 134 lira oldu. demek elimizdeki kağit paranın karşılığı, kıymeti 4 misli düştü. o halde biz: bir işçi vatandaş, herhangi bir köylü vatandaş senede milli gelirden üzerimize düşen parayı hesaplıyalım: bu 400 lira idi ise, bugün onun (4 kere 4 onaltı liradan) 1600 lira etmesi lazımdır: halbuki celal bayar hazretleri, -kendileri rakam veriyorlar, - diyorlar ki "800 küsur oldu". demek, o zamana nazaran, vatandaşın milli gelirden aldığı pay 2 misli artmıştır, ama elindeki para 4 misli düşmüştür. o halde, demokrat parti iktidara gelirken elimize geçen kazancımız, bugün yarı yarıya düşmüştür. ve işte bizim sıkıntımız da bundan ileri gelmektedir, vatandaşlarım.

bu para oyunu, memleketin en büyük politika oyunudur. eğer, vatandaşımız bu oyunları hesaba katarak siyasete el koymazsa, yani bu oyundan zarar gören vatandaşlarımız, artık bu oyuna son vermek için, siyasette söz ve tesir sahibi olmazsa, bu gidişin sonu gelmez, vatandaşlarım. onun için, işçi kardeşlerimizden, köylü kardeşlerimizden, gelen teşebbüsle, bugün bir vatan partisi kurmuş bulunuyoruz. çalışan vatandaşlarımızdan hiç biri, elindeki paranın her sene yarı yarıya düşmesine taraftar değildir. çünkü, evindeki çocuğunun rızkı da yarı yarıya düşecektir.

bu gökten inme bir afet değildir. pahalılık, paranın düşmesi: yine bizim meselemizdir. ama, sizin, bizimdeğil. çalışan, alınteri ile ekmeğini çıkaran fakir fukarının eseri değildir. maalesef, memleket idaresini elinde tutan ve bezirganca pahalılık ve vurgunculuk oyunları ile uğraşan bir zümre vardır. bunlara bezirgan derler. onların işine gelir pahalılık. çünkü, paranın kıymeti düştü mü, geçen sene bir kilo fasulye aldığımız bir lira, bu sene yarım kilo fasulye alınca: işçinin ücreti de yarı yarıya düşmüş demektir. halbuki, işçiyi kullanan işveren, bu sene aynı ücreti verdi mi, geçen yıla nazaran yarım ücret veriyor demektir.

köylü buğdayını, peynirini, yağını, mahsulünü satıyor: para yarı yarıya düştü mü, geçen sene iki liraya sattığı malı, bu yıl bir liraya satmış demektir. işte yandı yarı kıymeti! amma, köylünün malını ondan alıp ta ticaret yolu ile kazanca giden bezirgan: malın fiyatına istediği zammı yapmak suretiyle, onu istediği kadar pahalıya satabilir. ve işte bugün gördüğümüz manzara da budur.

yani, gerek paramızın kıymetinin düşmesi, gerek hayat pahasının ateş pahası olması tesadüf değildir. yani, talihsizliğimiz değildir, günahımız da değildir. ilahi bir... demeyelim, azap da değildir. bizim tanrıya karşı günahımız nedir ki, tanrı bize öyle bir azabı ilahi göndersin? bu doğrudan doğruya siyasetin eseridir. bu siyaseti durdurmak için, vatandaşların: kendilerinde vardır dediğimiz haklarını, (yani siyasi meselelerle uğraşmak, oyunu bildiğine değil, namuslu bildiğine vermek suretiyle) siyasi kudretini kullanmaları lazımdır.

işte bugün (ve daha 28 gün önümüzde), 25 milyon nüfuslu türk milletinin düşünmesi, taşınması icabeden mesele budur. işte bu ağır, bu müthiş mesele içindir ki, iyi niyetli vatandaşlarımızı belki işinden gücünden ederek burada toplamak lüzumunu duyuyoruz. burada, ayak üstünde sizi yormağa teşebbüs etmemizin sebebi: artık, vatandaşlarım bu hak sizindir deniyor. eskiden padişah emrederdi; halk onun fermanına boynumuz kıldan ince derdi. bu gün diyorlar ki: "sen, bana oyunu verdin. kendi oyunla, senin emrinle iktidara geçtim. eh, ne yapalım, pahalılık oldu ise, kabahati yine sensin. getirmeseydin bizi iktidara!" adeta bu duruma.getiriyorlar milleti. pahalılığı yapan sizmişsiniz vatandaşlar! sizin aklınızdan geçiyor mu böyle bir şey? hiç bir vatandaş elindeki parasının yarı yarıya düşmesini ister mi? hiç bir vatandaş: 100 kuruşa aldığı mal, illa 200 kuruş olsun diye çabalar mı? amma, neticede öyle bir mekanizma kurulmuş ki, öyle bir siyasi, iktisadi ali-cengiz oyunu dönüyor ki... en sonunda gene biz kabahatli çıkıyoruz, vatandaş kabahatli çıkıyor. <<oy verdin, ben de yaptım.>> diyor.

onun için, allah rızası için vatandaşlarım: seçim çocuk oyuncağı değil.. buradaki toplantımız bir seyir ve eğlence de değil.. hepimizin alınyazısı, meselesi, evimizdeki çoluk çocuğumuzun rızkı meselesidir... seçime gireceğiz. vatandaş seçimde, kimi seçecek? bütün, vatan partisi haricindeki partilerin, gerek iktidar, gerek muhalefet... hepsinin aday listelerini gördünüz mü? kimler var orada dikkat ettiniz mi? ben söyliyeyim: bir hayli eski bakan; eski meb'us.. yani, bu memleketin, hiç olmazsa 30 seneden beri bu memleketin altınını,10 liradan (bir altını on liradan) 136 liraya kadar düşürtmüş yahut çıkartmış; yani elimizdeki parayı on misli değil, yüz misli düşürmüş insanlar... sürüyorlar ve oyunuzu yine bunlara verin diyorlar. yahu, yetmez mi bu adamlardan bu milletin çektiği?

yine o aday listelerine dikkat buyrun: falan vekaletin, filan müdürü umumisi, yahut falan yaldızlı general, yahut amiral bey efendi hazretleri! iyi kardeşim. gerçi, belki bu iyi insan, umumi bir ihtimal ile şahsen namuslu bir insan, öteki generaller vs. olabilir. ihtimal ki kendi mesleklerinde iyi bir iş yapmışlardır. amma, (hoş, demin arkadaşımızın dediği gibi, iş asiyab'ı devleti (devlet değirmenini - y.n.) döndürmektir ya, onu bir har (eşek - y.n.) da döndürür demiş şair ya, neyse, o devlet değirmenini bu yaldızlı ve rütbeli zatlar idare etmişler.. amma nasıl idare etmişler?

bunların içinde bu memleketi 33 sene istibdat altında tutmuş abdülhamit devrinden kalma büyük memurin de var. onları bırakalım. bunların içinde, öteki partilerin aday diye önümüze sürdükleri kimseler içinde, bu muhterem zevat içinde: abdülhamit saltanatı kadar bu memlekette hüküm sürmüş tekparti istibdadının kapıkulları da çoktur. hepsi o devrin mahsulüdür. yahu, bu adamlar, şahsen ne kadar iyi olurlarsa olsunlar, daima yukarıdan bir şefin emrine itaat etmeyi çok defa kanuna itaat etmekten üstün saymış insanlardır. .

tekparti değil mi? demokrasi yokmuş o zaman.. şimdi bunu diyorlar.. o zaman da demokratız diyorduk, ama, şimdi anlaşıldı ki (7-8 seneden beri) o devrin ismi bal gibi istibdatmış. yani, işte, halkın hissi sorularak; hallnn reyi alınarak işler yapılmamış. ya nasıl yapılmış? işte böyle: falan vekaletten bir memur koysun adaylığını, alkışlıyalım şakşak! maaşallah büyük adamdır.. ve ver oyunu: girsin meclise.

meclise giren kaç kişi? dörtyüz. 201 kişi böyle olacak, dedi mi; kanun çıktı. ondan sonra, hadi bakalım bu kanuna karşı gel de hakkını ara.. velhasıl asi vaziyete girer adam, vatandaş!

yani iş zannetiğinizden çok daha ciddi. ve bu ciddi meseleler, maalesef bugüne kadar gelmiş geçmiş idareler gibi, bugünkü muhalefet ve iktidar partilerinin hepsinde hala böyle: eski devlet kapıkullarını önümüze bir matahmışlar gibi seriyorlar; o yaldızlı, şöhretli insanları milletin emrinde çalışacak milletvekilleri yapın, diyorlar.

bu haksızlıktır, vatandaşlar! milletvekili nedir, vatandaşlarım? milletvekili: milletin seçtiği mümessildir. yani benim, senin vekilin demek. benim, senin vekilimiz ne demektir vatandaşlar? 100 liralık bir alacak davamız olsa, bir vekil seçmek için 80 kapıya başvururuz. acep: şu avukat namuslu mu, öteki dava vekili daha mı iyi işten anlar, diye uğraşırız. 25 milyon nüfusumuzun 4 sene başına istediği kanunları yağdıracak olan 400 kişiyi seçmek için daha az mı düşüneceğiz? kimdir bu adamlar diye sormıyacak mıyız? bazıları karşımızda çekip sigaya, onlardan hesap istemiyecek miyiz? onları tanımıyacak mıyız?

istanbul: bir buçuk milyon nüfus! bu bir buçuk milyonluk nüfusa 39 milletvekilini toptan seçeceksiniz diyorlar. ne ayıp? ayın 27'sinde hep sandık başına gideceksiniz: seç bakalım 39 kişiyi! bu 39 kişi içinde kaç tanesini tanıyorsunuz, vatandaşlar? tanımak için elimizde ne var ki? karşımıza gelmiş, bir şey mi anlatmıştır. evinize uğrayıp, tencerenizde ne kaynıyor diye mi bakmıştır. pazardaki fiyatların yükselişi önünde size bir yol mu göstermiştir? hayır. sadece falan vekaletin, filan memuru!:: falan general!.. filan amiral!..

yahu, bunlar memur.. bunlar yukarıdan, amirden emir almağa alışmış insanlar. bunlar aşağıdan halktan, milletten emir almayı bilmiyorlar. öyle öğrenmemişler, kabahatleri yok. bunlar, 30 senedir, hala bugün dahi: sïyasetten yasak edilmişlerdir.

ne demek istediğimi izah edeyim. memur siyaset ile uğraşmaz, diye bir kanun var vatandaşlarım. peki, bu muhterem zevat 30 sene kendini çekmiş, ve münevver olmasına rağmen: "yasak koymuşlar, siyasetle uğraşmıyacağım!" demiş. 30 sene sonra tekaüt oluyor.. çıkıyor bir parti karşısına: "gel beyefendi, sen siyasetin üstadı ol.. ve milletin hakkını sen arıyacaksın!" diyor. yahu, bu olur iş midir? bu, bir anda, 30 sene siyasete tövbe etmiş, yani memleketin, milletin hakkını aramayı aklından geçirmemiş bu vatandaş, ne kadar muhterem, büyük bir memur olursa olsun, bir saniyede: hangi mucizeli değnekle, hangi mucize ile diyelim, birdenbire. vatandaşın her haline yüreği sızlayan, vatandaşın her derdi ile dertlenen vekiliniz olacakmış? buna karşı elimizde ne garantimiz var?

39 milletvekili seçeceğiz. 39 kişinin bir tanesini içinizde tanıyanınız var mı? allah rızası için soruyorum. varsa bana söylesin, yüzünü gördüm desinler.. biriniz birinin yüzünü gördüm, desin de, üzerinde konuşalım. bu seçilecek 39 meb'us adayı, hangi partiden olursalar olsunlar, onlardan hiç birisi ile dertleştiniz mi? var mı içinizde, vatandaşlar? çünkü burada 500 kişi var.. 40-50 kişi olsun, içinizden birisinin rastlaması lazım. hani? yok mu?.. olmasına da imkan yoktur. ama gittiniz mi seçim yerine, listeye oyu attınız mı... o, diyecek ki: "ben sizin vekilinizim!" 4 sene sana istediği kanununu çıkaracaktır. ve sen gık diyemiyeceksin.

aman, allah için vatandaşlar: yapmıyalım bu ciddiyetsizliği. vekil sizin namınıza hareket ediyor. benim vekilimi ben seçmezsem, inceden inceye arayıp ta onun bana hakikaten candan sadık vekil olacak vekil olduğunu kestirmezsem, ona nasıl: şerefimi, namusumu, hayatımı teslim ederim?

yarın o vekilim: "harp!" der, beni harp cephesine gönderir. orada ölürüm! demek hayatıma kadar isteniyor. yarın, o vekil bir kanun çıkarır: ve piyasa fiyatları, yallah eder, minare boyu çıkar. ben evde işsiz aç kalırım, çoluk çocuğum hasta kalır.. bütün bunlar millet meselesi değil mi?

binaenaleyh, bu kadar ciddi davada, niçin vatandaşlar, biz ilgilenmiyelim? niçin fakir fukara kendi içinden kendi güvendiği adamı seçmesin? bütün mesele budur, vatandaşlarım! seçim bundan ibarettir. yoksa, birtakım meşhur, tanınmış, yaldızlı beyefendileri çıkarıp: o zamana kadar almadıkları iki üç misli maaşla milletvekili yapmak politika değildir, vatandaşlarım. ve bunu yaparsak, kendi kendimize günah işlemiş oluruz, vatandaşlarım.

o zaman ne oluyor? falan dairede memur iken 500 lira alıyorsa, meb'us oldu mu, 2000 liraya 3000 liraya kondu mu, aman maaşıma bir şey gelmesin, neme lazım, falan.. herşeye peki demek zorunda kalıyor. o da insan ya.. o da, zavallı bir insan, hatta...

binaenaleyh, vatan partisi bu gibi mahzurları düşünerek, bir kere asker ailesine bağlanan maaş ne ise, mebusa da o maaş verilsin, diyor. bunu bir jest olsun diye yapmıyoruz. bu memleketin başındaki afeti silmenin birinci basamağı bu olmalıdır.

bir meb'us milletvekilliği gibi bir şeref için oraya gitmiş olmalıdır, kazanç için değil. ama, yol da gidecekmiş.. evet. ona yol harçlığı değil de, ona yollarda bedava gitmesi için, milletin ayağına varıp onun derdini dinlemesi için lazım gelen her türlü vasıtaya binme imkanlarını verelim. fakat onun maaşı bir vatandaşın geçiminden fazla oldu mu, o maaşın kulu oluverir.

çünkü o, senelerce bu memlekette kapıkulluğuna, yani 300-500 lira maaş almak pahasına siyasetle uğraşmak gibi, bir aydına yakışan tek insanlık şerefini feda etmiştir. "uğraşmıyacağım siyasetle, ben memurum, kellemi aldım rafa koydum" diyebilmiştir. böyle bir insanı: "sen git milleti düşün!" diye gönderirsek, o insandan her türlü kusur beklenebilir. ve zaten başımıza gelen de budur.

vatandaşlar!.. bütün öteki partiler, işin bu tarafinı milletten gizlemek suretiyle, adeta, oldu da bitti ile, vardı geldi konya altı saat, seçimi yaptırıp oraya 400 tane kendi adamlarını göndermek istiyorlar. vatan partisi de diyor ki, bu memleketin içinde yüz kişiden 99 kişisi fakir fukaradır: köylüdür, işçidir, aydındır, küçük memurdur... bunların hepsinin rızkı oradan çıkacak kanunlarla tayin ediliyor.

ben size her yerde tekrarladığım bir misali tekrar edeceğim. nasıl oluyor da bu memlekette idaresizlik yüzünden, hatta o yolda idare ve sevk yüzünden bugünkü hayat pahalılığı birdenbire ateş pahasına çıkmıştır? bunun sebeplerini araştırıp, üç gündür istanbul'un dört bucağında bu misali veriyorum. ve sayın basın: kendisine "hür basın" adını veren bizim gazeteler, tek kelime bile bahsetmemiştir. "vatan partisi'nin toplantısı çok sönük geçti" demiştir. elektiriğimizi söndürmüş...

bu basın, esasen işin bir tarafı da, bugünkü gibi kendisine hür sıfatını bedavadan takmış olan basınımızdır. vatandaşlar!... dünyanın her tarafinda gazete çıkar. ben her memleketin gazetelerini okurum, naçizane... hiç birinde bu bizim memleket gazeteleri gibi kendisine: "biz hür gazeteyiz!" diyen görmedim. sadece gazetedirler. bizimkiler: "hür gazete!" dir: "hür basın!..."

fakat, millete yarar tek bir hakikati ortaya koymama hususunda hepsi müttefiktirler. milletle alakalarını kesmiş olmak hürriyetse, o bakımdan hürdürler. hürriyetle alakaları yok.

bu neye benzer, bilir misiniz? ben bir şeye daha dikkat ettim, vatandaşlarım. bu memlekette 40-45 banka, 40-50 ticaret şirketi, 40-45 sanayi şirketi vardır. bunların isimlerini dikkatle tahkik etmişimdir, ve bir şeye hayretle şahit olmuşumdur. dikkat ettim: herhangi bir firmanın başında "türk bilmem ne ihracat fırması", "türk bilmem ne" şirketi diye... türk kelimesi kondu mu, kurcalamışımdır idare meclisini. belki içlerinde türk te var, amma geri kalan hepsi levanten çıkmıştir. yani mişan, kostaki... ama, firmasının başı, kocaman antet.. gidin görün, beyoğlu'nda gezin görün... hertarafta, başta kocaman "türk!" çünkü <<türk>> değil, vatandaşım.

al bunu, bizim basına çevirin. alnının ortasına basmış: <<hür basın!>> neden? çünkü şüphesi var kendisinden, şüphesi var vicdanından, şüphesi var hürriyetinden... hür değil.

ama, ona hür olmasın diye bir mecburiyet mi dayatılmış? milletin menfaatini ortaya koymasın diye bir kanuni baskı mı var ona? yalan, vatandaşlarım. o sadece kendi menfaatini güden bir müessese olarak, gazeteci yalnız sırça saray kurup sefa sürmeği düşündüğü için, millet namına yaldızlı lafları savurmak suretiyle, milletin fakir fukarasını düşünmeyen partileri, yalnız o partileri, davul zurna çalmak suretiyle, millete matahmışlar gibi göstermek suretiyle: kendi geçimini, kendi zevkini, kendi cennetini kurmakla meşguldür.

onun için, dergiler, gazeteler, dünyanın her yerindeki basın nasıl yaşar, bunu bilir misiniz, vatandaşlarım? biz işin içindeyiz, biliriz. basın, yani gazete:10 kuruşa altı sahife kağıdını bile bulamaz. gidip bakkaldan alın: 10 kuruşa kocaman tabakalardan üç tane kağıt alabiliyor musunuz? yağma yok, alamazsınız. yalnız kağıdını; ya bunun baskısı nerde? işçisi nerde? mürekkebi nerde?

nerden çıkıyor bu para? nasıl batmıyor bu gazeteler? satıştan değil,vatandaşlarım. senin ve benim verdiğimiz 10 kuruş ve 5 kuruşlar gazeteyi yaşatmıyor. ya ne yaşatıyor? para yaşatıyor,ilanlar yaşatıyor. hangi ilanlar? bezirganların gazetelerdeki, her sayfası on bin lira veya yirmi bin lira tutan, reklamlarını vermeleri yaşatıyor. işte bizim o hür dediğimiz matbuat o ilanların kuludur.

ilan şirketi kimin elindedir, bilir misiniz? gazetelere ilanları, reklamları dağıtan şirket kimdir? hoffer isminde bir şirkettir babıali de. hoffer isminden anlıyorsunuz. evet; belki nüfus tezkeresinde türk tebası yazıyor. hoffer isminde türk işittik mi? hayır. bu adamın elindedir, bu şirketin elindedir. bütün neşriyat ve gazetelerin alacakları ilanların şirketi odur. binaenaleyh, gazetelerimizin can damarı onun elindedir.

gazetelerimiz bunun için hür değildir, vatandaşlarım. milletin gazetesi değildir. bunu herkese ilan etmek lazımdır. onun içindir ki, bu gazeteler, yalnız bezirgazıların işine gelen öteki partilerin meddahlığı ile geçinirler.

vatan partisi 3-4 gündür seçimlere katıldı ve her yerde söylediği hakikatleri burada da tekrar ediyor. söylediklerimizden bir tekini okudunuz mu gazetede? yok. yazmıyor. bir gazete: "vatan partisi toplantısı sönük geçti. elektiriğini söndürdüler vatan partisi'nin, onun için. çok sönük geçti!" dedi mi? elektriklerimizin söndürüldüğünü dahi yazmadı.

bizim "hür basın" ımızın iç yüzü budur. onun için türk basını, maalesef, milletin efkar'ı umumiyesinin mümessili olamamıştır; ve bu gidişle olamaz da..

vatan partisi buna karşı çare bulmuştur. vatandaş topluluklarının kuracakları teşkilatlar bu memlekette gazete çıkarmalıdır. o zaman her topluluğun fikri, kendi gazetesinde, hakikati gizlemeksizin, olduğu gibi yazılabilir; ve o zaman gazete kendi efkar'ı umumiyesinin mümessili olur.

bu şimdikiler beş tane büyük bezirganın, gazete bezirganının neşriyatıdır. beş, büyük gazete bezirganı, hiç bir zaman fakir fukaranın menfaatiyle ilgili değildir. fakir fukarının partisi olan vatan partisi'nin adını bile duyurmamak için dört seneden beri uğraşıyorlar. dört seneden beri, vatan partisi ancak bugün; seçim kanunu'nun bahşedebildiği üç beş gün içinde, nasılsa siz değerli, sevgili vatandaşlarımızla karşı karşıya gelip kendi fikrini sizlere açmak imkanını bulabilmiştir. (alkışlar).

(yani düşünüyorum).. görüyoruz ki, biz oyumuzu verirken, o hür olmıyan gazetelerin bize her gün matahdır diye temcit pilavı gibi sürdüğü birtakım adamları meşhur sayıp, onların bize vekil olacağını zannedip, aldanıp oyumuzu veriyoruz.

bütün her şeyimizi, her ocağımızı ayrı ayrı baskı altında tutan pahalılıktan bahsederken: basın meselesine temas ettim. belki söz biraz dağıldı. fakat: seçimin, memlekette söz hürriyetinin, fikir serbestisinin manasını anlatmak için, orasını da tekrar etmek lazımdır.

şimdi, bu hür basının hiç bir zaman birinci derecedeki mesele gibi koymadığı şu pahalılık meselesine dönelim. evet, belki o da: pahalılandı, şöyle oldu, böyle oldu diyor. maksat, en başta demokrat parti'den ayrı cumhuriyetçi millet partisi'ni, yahut cumhuriyetçi halk partisi'ni bu sefer kazandırmak.. yani, 4 sene geldi, bindi üzerine dp.. yürüttü. şimdi dp eskidi. binaenaleyh, yerine, gene eski tas eski hamam: bu eski rütbelu, yaldızlu beyleri yeniden getirelim. bir 8 sene de onlar sürsün. gazetelerin demesi bu...

nasıl oldu da, dp'nin iktidara geldiği 7 sene içinde eşya fiyatları 4 misli çıktı; paramız 4 misli düştü? bunu onlara sormayın. buna, buğday meselesi diye, daima tekrar ettiğim bir mesele çok güzel cevap verir. onun için aynı meseleyi tekrar ediyorum.

dp henüz piyasaya çıkmıştı. sayın adnan menderes de onun meclisteki sözcüsü idi. chp'nin idaresi iktidarda iken, sayın menderes millet meclisinde bir buğday meselesi etrafında ateş püskürdü. mesele şu idi: tüccarlar ofis'ten 18 kuruş 18 santime buğdayın kilosunu almışlar. ecnebiye 15 kuruşa satmışlar. zarar mı etmişler? hayır. kar etmişler; ve bundan büyük kavga çıkmış ve ta millet meclisine kadar gitmiş. bu mesele ile ilgili olarak adnan menderes şöyle, söylemiştir:

"bu hububatın 400'den fazla talibi bulunduğu halde, 25 kişinin eline geçirilmesi sebebinin..." (şerit değiştirildiğinden zabtedilemedi)...

şimdi, 200 bin ton buğday ispanya'ya satılmıştır. bu buğday yine bezirganlar tarafindan ofis'ten tonu 96 liradan alınmış, kefereye 90 liraya satılmış... 96'ya alıyor, yanlış değil, 90'a satmış.. zarar mı etmiş bu bezirganlar? hayır. bakın ne oluyor.

daima tekrar ediyorum: bir küçük tüccar kazara 10 kuruşa aldığı malı 8 kuruşa satıp ta iflas ediverse, hiç birimiz yazık oldu bile demeyiz. (iki kelime anlaşılamadı). hele devlet baba, umurunda bile değil, bakmaz bile. yahut alacağı varsa, gider dükkana, tasını tarağını toplar, onu da haciz yolu ile satmaya gider.

ama, bu küçük insanlar için böyle. vaktaki, büyük kodaman bezirgan zarar etti: derhal devlet babanın şefkat damarları kabarıverir. aman, sen zarar etme.. ne olacak? 900 bin dolar zarar ettin. binaeneleyh ben sana... "iki buçuk milyon lira zarar ettin. ben sana 4 milyon 700 bin dolar: açıktan, hariçten istediğin malı sokmak imtiyazını veriyorum." dedi.

bu ne biçim iştir, vatandaşlarım? bunu da yine ben söyliyeyim. vaktile gazetelerde nasılsa çıkmış. bunu size.. bir fıkra okuyayım. 20.10.1953 günlü gazete aynen şunu yazıyor: gazetede bir tüccar şikayette bulunmak suretile şunu söylüyor:

"hükümet bizim sattığımız findık bedeli doları 280 kuruştan alıyor: bu 3 firmaya (dikkat ettiniz mi? 25 firmayı az gören dp, şimdi 3 firmaya vermiş!...) bu 3 firmaya ise aynı satıştan elde edecekleri doları 10 liraya satmak müsaadesini tanıyor."

yani ne oluyor, vatandaşlarım? tüccar: tüccar!... ve 3 tüccar kim, biliyor musunuz? .maalesef türklükle alakası olmıyan, tamamen ecnebi, memleket haricindeki 3 büyük fırma. okuyayım isimleriııi: birisi dreyfüs, birisi kontinantal, birisi bunger... onların türkiye'deki acenteleri, "türk" ismini alan bizim memleketimizdeki adamları, ajanları da gene 3 kişi: dümeks, birtaş, genle ihracat...bu 3 şirkete:13 milyon liraya 4 milyon 700 bin dolar imtiyaz veriliyor. bunlar 280 kuruştan alıyor doları ve 10 liraya satınca, ne oluyor? 47 milyon liraya satmış oluyor... iş yapmıyor: devlet hazinesinden, milletin kasasından ucuz alıyor 280'e alıyor; beri tarafta başka bir tüccara 10 liraya satıyor. oturduğu yerde:13 milyonu çıkarın 47 milyondan: 34 milyon safi kar ediveriyor: oturduğu yerde, 3 bezirgan: hiç alınları terlemeden, yüzleri kızarmadan, bir kalem oynatmasile 34 milyon lira kar ediyorlar. tabii zarar etmiş sayılan tüccar!

iş bu kadarla da kalmıyor, vatandaşlarım. bu satılan her bir dolarla, öteki tüccar için hariçten mal alacak, içeri sokacak. devlet izin verdi ya... sok ne istersen!... şimdi o tüccarlar hangi malı sokacak memlekete? gayet tabiidir ki memleketin hayati ihtiyaçlarını düşünmüyecek. bize yarar mal olsun diye bakmıyacak. hangisi çok kar getirir, onu arıyacak. yani, şoför lastik istiyor, yedek parça yok, makine yok, ilaç yok, ve ilh... bunları sokmıyacak. bunlar biraz göz önünde: fazla vurguna müsait değil, sokacağı: lüks eşya, kadın ziyneti, parfümleri, ipek çorap ve ilh.. çünkü onlarda yüzde 500 kar edecek. bunları satarken: 10 liraya aldığı doları 15 liraya sokmuş olacak. tabii kendi karını koyacak, mümessillik hakkı binecek, ayrıca gümrük binecek, ve ilh..

netice itibarile ne oluyor, vatandaşlarım? bizim milletimizin bir dolar için, bir dolarlık mal sattığı zaman eline 280 kuruş geçiyor; buna mukabil bir dolarlık mal alırken 10 lira,15 lira, 20 lira ödüyoruz. bütün vaziyet budur: bizim paramız, yani, 4-5 misli düşüyor.

demek ki paramız neden düşüyormuş, vatandaşlarım? allahın gazabından değil, bizim memleketimizdeki idarecilerimizin, bizim siyasi partilerimizin: milletin, fakir fukaranın menfaatini düşünmemelerinden! allah hepimize akıl, fikir vermiş (ve bundan 1400 sene evvel, demin bahsettiğim gibi: "bir safta toplanın, memleketin bütün davalarının baştan aşağı gözden geçirin. cuma günleri kendi davalarınızı devlet adamlarından hesap sormak suretile halletmeniz günüdür." demiş). biz bunları yapmıyoruz. onlar da işte bu şekilde hareket ediyorlar.

demek ki kusur, suç doğrudan doğruya ne milletin ne başka bir aksi tesadüfün, ne tarihin: bile bile, hesap ede ede milletin menfaatini hiçe sayanların eseridir.

vatandaşlarım, siyaset burada bitiyor ve burada başlıyor. işte seçim meselesinin altında böyle korkunç meseleler yatıyor. oraya göndereceğiniz insanlar, gene bu sözde hür basının size tanıtıp da, bir adam zannedip seçtiğiniz insanlar olursa: korkmayın, yine aldandınız, yine 4 sene yandınız. açık söyliyeyim: kendi içinizden kendisine itimat ettiğiniz namusuna, vicdanına, bílgisine ve kaabiliyetine inandığınız insanları seçip yollamazsanız, akibet yine budur. gene onlar içlerinden bezirganları seçerler. gene onlar bir hükümet seçerler, gene o hükümet 3 bezirgan zarar etmesin diye verir tahsisatı... her gün duyduğumuz nedir, vatandaşlar? boyuna tahsisat kavgası. bu tahsisatın içyüzü budur. bu kadar basit bir mesele önlenemez mi? sayın menderes cenapları geçen gün beyanatta bulunuyor. inebolu'da "göstersinler bize!" diyor en sonunda. yahu, bu ne demektir? bir memleketin siyasetinde, bu kadar milleti yakıp yıkan, kırıp geçiren bir hastalığa karşı çare yok mudur? demek, bundan sonra da bildiğimizi okuyacağız.

o halde, allah rızası için vatandaşlarım, çoluk çocuğumuz, hayatımız buraya bağlı. bu meselede çok ciddi olalım. size yalnız vatan partisi bu hakikatleri söylüyor. ve bu hakikatleri de ne pahasına söylediklerini de görüyorsunuz. bize oyunuzu verin demek istemiyoruz. fakat bu işlere bir çare bulmanın yolunu düşünerek vekillerinizi seçin. ve vatan partisi onun içindir ki vekil, milletvekili seçimindedir. başka fikirler öne sürüyor.

milletvekili nedir? benim ve senin vekilindir. nasıl avukatı bir işine vekil edersen, onu da.. çünkü bütün millet biz oraya gidemiyoruz. içimizden bazılarını seçip oraya yolluyoruz. o halde o benim emrimde, benim nezaretimde, benim menfaatime iş yapması icabeden vekildir. bu vekil.. bir avukata verdim vekalet, baktım ki benim dükkanımı satıyor, ona: "dur! ne yapıyorsun?" demiyecek miyim? avukatı da derhal azledeceğim, değil mi?

halbuki milletvekilini 4 sene azledemiyoruz, azledemiyoruz vatandaşlar. yani, vatan partisi şu teklifi yapıyor: milletvekillerini dahi biz, millet, icabında, baktık ki bizim menfaatlerimizi gütmüyor, baktık ki vekaletlerimizi iyice kullanamıyor, yahut beceriksizdir: "gel efendi buraya!" diyebilmeliyiz. medeni milletlerde bunun yolu bulunmuştur.

halbuki ne oluyor? 4 senede bir defa seçtik mi, verdik mi oyu: yandı! 4 sene istediği kanunu çıkarır. seçim için, 4 senede 45 gün söz hakkı. yahut 20 güne indirilir. öyle oldu ya.. partilerin halkla teması, için seçim kanunu bıraka bıraka: 4 senede 45 gün konuşabilirsiniz vatandaşlar, demişler. iktidar partisi, çabuk, seçime giriyoruz diye, 20 gün sonra yapılacak seçimi ilan ediverdi. yani ne oldu? 45 gün yok ki elimizde : 20 gün kaldı. 20 gün ancak temas edeceğiz.

onu da: bugün var, yarın yok.. hala seçim kurulları vatan partisi'ne (18 kazası var istanbul'un) istanbul'un 18 kazasının dokuzundan fazlasının nerelerde toplanacak olduğunu bidirmedi. vazifesi bunu yapmakken, bunu yapmadı. vatandaşlar; sizinle ancak 3-5 günlük temas imkanına mazhar etti. 3-5 gün içinde ben size ne anlatabilirim? nasılsa bugün bir fırsat geçti elimize, size 3-5 kelime ile bazı şeyler anlatıyoruz.

o halde, böyle mühim bir meseleye bu kadar zaman verildiğine göre, o meşhur basının lanse ediyorum dediği, yani ortaya sürüp te bize kabul ettirdiği meşhur adamlara oy verin. yarın bu adamlar gider de, yine bildiklerini okurlarsa: hayat pahalilığı ateş pahasına çıkarsa, buna çare bulunur mu?

yabancı memleketlerde buna çare bulunmuştur. bu yollardan birisi referandumdur. referandum şudur: vatandaşlar, bir kanun çıktı, beğenmedik. derhal aranızdan 3 veya 5 bin kişi imzalarız. bir referandum kağıdı yollarız meclise. madem ki bu kanun bizim işimize gelmiyor, istemiyoruz, deriz. medeni memleketlerde demokrasi budur, referandum budur.

biz bunu yapmazsak: istediği kanunları 4 sene çıkarır. milletvekili dediğimiz zat da nihayet vekildir. vekil, asilden daha baskın çıkmamalıdır. asil biziz, biz beğenmediğimiz kanunu da geri çevirebilmeliyiz. vekil nasıl bir kanun yaparsa, biz de tıpkı onun gibi, kanun imzalamak suretiyle, referandum yolu ile kanun yapmalıyız. işte vatan partïsi'nin koyduğu meb'usluk bu kadar basittir, sayın vatandaşlarım.

kıyametler kopuyor: hakim teminatı, yok bilmem ne muhtariyeti ve ilh... bunlar boş laf vatandaşlar. bak hakimi nasıl temin ediyor: yukarıda bir <<yüksek hakimler şurası>> kuracakmış, bak, bak, bak.. yani, kendi seçtiği 3-5 adamı hakimlerin başına koyacak: chp bunu teklif ediyor. böyle hakim muhtariyeti olmaz, vatandaşlarım.

hakim nedir? hakim, millet namına icrayı kaza eden insandır: madem ki benim namıma hareket ediyor: o halde hakim de benim vekilimdir. nasıl milletvekili vekilimse, hakim de öylece vekilimdir. anayasa böyle koyuyor, böyle diyor. doğrusu da budur. o halde ben nasıl milletvekilliğine vekalet veriyorsam, hakimi de kendim seçmeliyim. o zaman, bak hakime kimse dokunabilir mi? gelsin bakan, hakimi atıyorum desin.. bak, o zaman nasıl atabilir!... hakimi ben seçmişim, ben atabilirim. beğenmedim mi, yenisini yerine koyarım. işte vatan partisi bu kadar basit bir usul öne sürüyor.

bunu zor mu zannediyorsunuz, vatandaşlarım? binlerce yıl evvel insanlar yapmış bunu. bugün yapması gayet basit. bir hukukçular sendikası kurulur ve hukukçunun gıradosu ne ise orada belli olur. ağır ceza hakimi mi lazım? hukukçular içinde kaç kişi bu işi görebilir? sendika seçer, bize birkaç namzet gösterir. biz de bakarız, eh, bu işi hepsi görebilir, ama, bunlar içinde falanca hakim belki rüşvete kaçabilir; öbürü de belki beceriksizdir. şunu seçiyoruz, deriz. o zaman millet bile bile hakimini seçmiş olur. hakim de, allahtan başka kimse önünde boyun eğmez.

ama bugün hakim öyle mi? hakim muhtariyetinden, hakim teminatından bahsediyorlar. hani, böyle bir teminat koysalar ya.. yalnız vatan partisi bunu koyuyor.

biz milletvekilini olduğu gibi, mahkemeleri de seçimle yaptığımız gibi, daima emrimizde tuttuğumuz gibi, idare cihazımızı da seçmek taraftarıyız. bugün valiler amerika'da seçiliyor. neden bizde seçilmesin? bir vali çıkıyor, şehri altüst ediyor. ben valiye git diyemiyorum. vali allahtan korkmuyor, bakandan korktuğu kadar: (alkışlar). ben valimi seçmeliyim. o zaman vali, benim hakkıma tecavüz edecek bir iş yapabilir mi? o zaman vali, fakir fukaranın ne halde olduğunu düşünmemezlik edebïlir mi? o zaman vali, büyük köşklerin önüne asfalt yollar döşeyip, fakir fukaranın mahallelerini çamur içerisinde bırakabilir mi? yağma mı var: derhal azlederiz onu. (alkışlar).

vatandaşlar, biz fakir bir milletiz. nedir bu bize pahalı devlet? sanayii ilerlememiş, sanayii düşük bir millete pahalı devlet ne demek? nedir bu pahalı devlet, vatandaşlar? bu memlekette ucuz devleti bu millet görmüştür. bu millet, en buhranlı, en tehlikeli günlerinde, dünyanın en ucuz devletine binerek, işlerini en mükemmel gördürmüştür.

vatan partisi: ikinci kuvayı milliye seferberliği ilanına taraftardır. hepiniz biliyorsunuz. birinci kuvayı milliye devrinde, türk milletinin özlediği ucuz devletti. birinci kuvayi milliye devrinde, 72 buçuk kefere bu topraklara saldırdığı zaman, bu milletin ankara merkezinde 6 vekalette kaç rnemur vardı, bilir misiniz, vatandaşlarım? tam 132 memur. evet, 132 memurla, 77.5 ecnebi düvele karşı, en büyük istiklal harbini yaptı ve zafere kadar ulaştırdı.

ne oluyor bundan sonraki kalabalık devlet cihazı? 1926 senesinde fethi bey kabinesi kurulduğu zaman, 32 bin memurcuk kafi gelmişti. sonra birtakım kıyametler koptu. içinizden yaşlı olanlar hatırlar mecliste kurşunlar bile patladı. arkasından ismet inönü iktidara geldi. bir de bakıyoruz: 50 bin kişi oldu memur. 32 binden 50 bine çıkarıldı memur adedi. kadrolar yükseldi.

fakat, o 50 bin kişi, ne faziletli ve iktisatlı devirmiş? biliyorsunuz, daha 944 senesinde bu memlekette 350 bin memur vardı. bugün sayısını allah bilir. layuud vela yuhsa, dedikleri eskilerin.

pekiy, vatandaşlarım, bu memurlar çoğalmakla acaba kendileri bahtiyar oluyorlar mı? hayır. memurlar çoğalmakla bu memleket refah görüyor mu? tamamen tersine. bakın izah edeyim.

hepiniz de biliyorsunuz. herhangi bir daireye gittiğiniz zaman, uğradığınız müşkülatı bilmiyor musunuz? sebebi nedir? düşün. ben size iki kelime ile izah edeyim: memur çokluğu!.. emin olun, baş sebep buradan çıkıyor. evet, iktidar da: gelen vatandaşı, git bugün, yarın gel, örselemeye başlıyor.

ötede kaşaneler kurulur, sırça saraylarda sefa sürülürken; memur bir kaç yüz lira maaşla akşama kadar o karanlık odada otursun.. o da insan ya, dayanamıyor: masa başında: hırsından vatandaşı tersliyor. iş oraya kadar iniyor. fakat asıl millete olan oluyor. bir kere muameleler uzuyor, zorlaşıyor. ondan sonra da.

maaşlara bakalım. rakamlar meydanda. sayın menderes mütemadiyen rakam veriyoruz, diyor. biz de sana rakam verelim, sayın menderes. işte rakam: baş vekalet umum müdürlüğünün neşrettiği rakamlar.. kimse uydurmuyor. milli mücadele zamanında türkiye'de devlet memurlarının maaşı bütçemizin % 4 ü idi. yani bizden toplanan yüz liralık verginın memurlara maaş diye verilen kısmı 4 lira idi. 926 senesinde memurların bütçeden aldığı maaş % 8 e çıktı: iki misli oldu. yine çok artmamış: ikinci cihan harbi başlarken, memurlara verilen maaş % 16 ya çıktı: bir iki misli daha.. yine azmış, vatandaşlarım: bir bakıyoruz ki, 1948 senesinde maaşlar bütçenin % 40 ına çıkmış. milletten toplanan 100 liralık verginin 40 lirası memur beslemeğe tahsis edilmiştir.

arada demokrat parti geldi. bundan 6 ay evvel bütçe münakaşaları oldu, vatandaşlarım. o münakaşaları takib ettiyseniz, hatırlarsınız. bir "personel masrafi" diye laf geçti. frenkçe bir laf ediyorlar. personel masrafi dediği: memurların aldığı maaş! türkçesini söylesene be müslüman! memurların aldığı maaş.. hayır, personel masrafi diye sokuşturuyor.

bu personel masrafı: iktidara bakarsanız... dahiliye vekilli çıktı: % 49 ile 45 arası diyor. yani; 100 lira alınan verginin 45-49 (50 ye yakın lirası: resmen, iktidarın da kabul ettiği gibi personel masrafı.. fakat muhalefet başka bir hesap yapmış: % 60 dır diyor. yani, memlekette 100 lira toplanan verginin 60 lirasını memurlara veriyorsun, diyorlar.

hayır mı görüyor bu memurlar? onlara da yazık oluyor. fakat millete de yazık olmuyor mu? bu pahalı devlet nedir, vatanadaşlarım? bu fukara millete, bu lüks devlet yaraşır mı, vatandaşlarım?

hepiniz görüyorsunuz: sokaklarımızda canavarlar gibi gezen iskaniavabis otobüslerini. hepiniz biliyorsunuz, değil mi? dağ gibi nesneler. bunları bize satan isveç'tir. yani biz daha araba yapamıyoruz: o, iskaniavabisi yapıyor. o memlekette, bizim şu hür basından birisi gitmişti de, nasıl olmuştu da, nasılsa yanlışlıkla şöyle bir fikra anlatmıştı. okuyan vatandaşlarım da belki okumuşlardır. ben size hatırlatayım. diyor ki: isveç in başvekili tramvayda ölmüş! ibret alın, vatandaşlarım. bizden on kere zengin olan bir memleketin başvekili, makamına tramvayla gidiyormuş ta, hem ölecek hale gelen başvekil yine tramvayla gidiyormuş ta, tramvayda ölmüş, vatandaşlarım. aynı adam, o isveç'in harbiye nazırının, muazzam ordularını güden adamın, her sabah evinden bisiklete binerek harbiye nezaretine gittiğini yazıyor. karısı da çalışıyor. evde tek hizmetçisi de yok. dikkat buyurun, vatandaşlarım. bizden on kerre zengin harbiye nazırının evinde tek hizmetçisi yok. karısı öğretmenlik yapıyor; akşam gelip yemeğini de pişiriyor; haftada çamaşırını da yıkıyor; ev hizmetini de görüyor.

bize böyle devlet lazım, böyle hükümet lazım, vatandaşlarım! biz hepimiz kan kusan bir milletiz, on para kazanmak için. ne oluyor? nerede ise mahalle bekçisinin altına kadillak verecekler. (alkışlar). bu para bizim kesemizden çıkıyor ve bu para bizim çoluk çocuğumuzun rızkından çıkıyor.

işte görüyoruz, çocuklarımız meydanda: hepsinin boynu çöp gibi kalmış; hepsinin ayağında ayakkabı yok; kimisi yalınayak, kimi nalınla, kimisi yırtık lastikle geziyor. böyle memlekette kadillak ne demektir? vali kız gibi kadillaka binip torniston ediyor. isveç başvekili gibi, bu da resmen isveç başvekili gibi tramvaya binsin. istanbullu yağma mı var? ondan sonra taşlıtarla'ya giden vatandaşlar üstüste hınca hınç gaz tenekesinden arabaya binsinler. üstüste gidebilene aşkolsun. yahu, ne oluyor? o kadillaklara verilen para ile bu milletin seyrü seferine yarar iki üç tane daha geniş otomobil, kamyon ve ilh. otobüs, alınamaz mı? doğru mu bu vatandaşlar?

diğer partili arkadaşlarım. bize ağır sanayi lazım, dediler, vatandaşlarım. ağır sanayi, yani memleketimiz, demin de arzettiğim: 77.5 milletin panayırı halindedir. gidin beyoğlu'na: yerli malı yok. bütün ne varsa, donumuzun yamasını dikmek için iğne bile avrupa'dan geliyor. bu ne faciadır, kardeşlerim? bu millet bundan beş yüz sene evvel dünyada görülmemiş topları kullanmış. bütün surları yıkmış. şu dünyanın payitahtını zaptetmiş.. teknik kuvvetle, o zamanın hiçbir memleketinde görülmeyen topu yapmakla zaptetmiştir. ne olduk ta, bugün kara arabamızı da yapamıyoruz? neden bizim otomobillerimiz kendi fabrikalarımızdan çıkmasın? bir otomobili memlekete yüz bin liraya sokup ta ateş pahası yapalım? vatandaşın rızkını mahvedelim? zorlamak iyi midir?

birtakım yağlı, yavan kendine iktisatçı süsü veren dolandırıcılar: türkiye'de ağır sanayi olmaz, türkiye'nin pazarı küçüktür, diyorlar. utanmıyorlar, arlanmıyorlar.

25 milyon nüfus ne kadar küçük? şu israil, o çölün içinde şu yahudi memleketi.. şu da, osmanlı devletinin dün küçücük bir çöl vilayeti idi. bugün bize kamyon yapıp ta satıyor. biz 25 milyon nüfus daha bir kamyon yapamıyoruz. bir milyon nüfuslu israil: penisilin bile yapıyor, en lüzumlu ilacını da yapıyor, radyosunu da yapıyor, her şeyini de yapıyor, otomobilini de yapıyor. biz 77,5 mïllete verelim paramızı, canımızı, ırzımızı, ruhumuzu.. gelsin bozuk düzen arabalar, 77,5 çeşit makinalar.. kırılsın. ondan sonra paramparça. bu yedek parça ki, tamir edilsin de, ondan bir rızık çıkarasın.

bizim de bir motor fabrikamız; onun yanında bir traktör, bir otomobil fabrikası olmaz mıydı? milyonlarca altınımız gitti. bunların 30 milyon, 40 milyona birisi çıkabilir. 30-40 milyon nedir ki, bugünkü para ile?.. yüzlerce milyonumuz havaya gidiyor da, şu memleketin cancağızına faide edecek işler yapılmıyor.

yaptın şeker fabrikası: yapmaz olaydın, diyeceğim geliyor. evet; yapılsın şeker fabrikası amma, bu memleketin köylüsü asırlarca tatlısını kendi pekmezinden yemedi mi, vatandaşlar? bu memlekette ilk şeker fabrikası kurulduğu zaman, reklam olsun diye, halk partisi köylülere şeker getirmişti. yani şeker satılsın diye! şeker lazım diyelim, her zaman, amma birinci ihtiyacımız değildir. biz pekmezimizle de idare ederdik. ne oldu üzümlerimiz? bağlarımızı verelim inhisar'a: çıksın alabildiğine tonlarca rakı, yığsın milletin başına ispirto.. zehirlesin halkımızı. sonra şeker fabrikası kursun. alkışlıyalım!... bu mu? bu memlekete şeker fabrikasından evvel, makina yapan fabrika lazım, vatandaşlarım. ondan sonra, bir makina yapmağa başladık mı, iki sene içinde: şeker fabrikasını da kurarız, çimento fabrikasını da kurarız, yollarımızı da kurarız, her şeyimizi yapana. hem harice on paramız gitmez. ve o kurulan fabrikalarda benim vatandaşım, benim milletim, benim işçim ekmek bulur.

bugün ne oluyor? yabancı memleketin işçileri şunları yapıp geçiniyorlar. biz buna harç vererek, oradan mal getıriyoruz. o da ne demektir? onu ödemek için ecnebi bizim kağıt paramıza metelik vermiyor. ecnebi altın istiyor, vatandaşlarım. zaten bütün mesele bundan çıkıyor: senin kağıt para yalnız sana geçer. yeter altını ödedi mi; bugünkü hale gelir paramız işte. ondan sonra da düşer de düşer.

bunun çaresi yok mu? gayet açık var. amma memlekette iktisat dediğimiz geçim işlerinin bütün zemberekleri, maalesef, vatan partisi'nin her zaman söylediği gibi, bezirganların elindedir. bezirgan nedir? buna tüccar diyorlar. tüccar değil, vatandaşlarım. tüccar, kendi memleketinin fabrikasından çıkan malı ecnebiye satmak için uğraşan adamdır. (alkışlar). bizim tüccar dediklerimiz, ecnebi mallarının binbir çeşidini türkiye'ye sokup, türk'ün kanını kurutan insandır. demin arzettiğım gibi, oturduğu yerde bir işçinin bin senede kazanamıyacağı milyonları, bir haftada, bir kalemde, oradan oraya aktarmakla cebine atan insanlardır.

buna karşı nasıl tedbir bulunmaz? kaç kişidir bunlar? bu memlekette gene baş vekalet istatikleri gayet açık sayıyor. yalnız işçi sigortalarına yazılı olan işçilerimiz 500 küsur bini geçmiştir. işçi sigortalarına yazılı işçilerimiz, diyorum. ya yazılmayanlar? ya işçiden sayılmayan fakir fukara? buna mukabil işveren kaç kişidir, biliyor musunuz, vatandaşlarım? resmen 16 bin kişidir. bunun da 4-5 bini devlettir. devlet işveren gibi görünüyor. o halde, 10-11 bin kişi, bu memleketin bütün kazancını, milyonların hayatı pahasına kendi kasasına indirirse, fukaralık kalkar mı?

fakat iş yalnız fukarılıkla bitse, gene bir derece razıyım. daha feci tarafı: bu bezirganlar bu memlekette yerli sanayiin kurulmasına da düşmandırlar. neden düşman? çünkü bütün bezirganlar (gidip ticaret odası'na: okuyun, listelere bakın, dosyalara bakın.. ) hepsi falan filan kefere memleketin buradaki acentesidir. bütün ecnebi malların türkiye'deki mümessilleri bezirganlar, o ecnebi malının kârını yapmak için, türkiye'de ona benzer malın yapılmamasını isterler. menfaatleri budur. bu böyle bir lanet zümredir ki, memleketimize de, maalesef sanayiimize dahi kasteder.

işte bu zarurete karşı biz... bunlar da, mamafih, insan olarak böyle görmüşler, böyle gidiyorlar. belki onlara bizler, siyasetiyle, dürüstlüğü ile: bu kaabil işleri bırakın; sermayenizi bu memlekete, vatandaşlara iş, ekmek temin edecek fabrikalara yatırın.. diye söylersek, o zaman onlar da daha hayırlı iş görürler belki. fakat bugünkü şartlar içinde, iş onların elinde kaldıkça, şu meşhur davulu dövülen bezirgan partiler memleketin kaderine hakim oldukça, bu işin sonu gelmez. bu bezirganlar bu memlekette sanayiye de yer vermezler. sadece iki üç fabrika kurarlar. bu kurdukları da, yalnız, gene bir keferenin, bir amerikalı tornburg isminde akıl hocalarının onlara tavsiye ettiği sanayi olur. yani, o adam: siz türkler hafif sanayi kurun, der.. şeker fabrikası, çimento fabrikası, tamirhane.. ben size makina yollıyacağım, siz bunları tamir edecek yer açın... bunu söylüyor, ve biz de onu yapıyoruz.

bu felakettir, vatandaşlarım. bu memleket kendi makinasını kendi yapmazsa, demin bir kardeşimizin söylediği gibi, daima ecnebiye haraçgüzar oluruz, daima işsizlik bu memleketten en büyük afet olur.

neden yüzlerimiz daima solgun? işsizlikten. neden herşey ateş pahası? gene işsizlikten, vatandaşlarım. bu meseleler o kadar at ve deve, müşkül meseleler değil. eğer bizim fakir fukara halkımız, şu önümde gördüğüm, beni dinlemek zahmetine katılan sevgili vatandaşlarım oylarını kendi menfaatleri için hakkı ile kullanabilseler, oraya kendi içlerinden kasketli çarıklıları gönderebilseler, emin olun ki çarçabuk düzelir. bu kadar basit.. karışık iş değil.

söylediğim gibi: 4 milyar bütçe!... o 4 milyar bütçenin % 60 ını verin memurlar yesin. peki, bu memurlar yiyor da rahat mı ediyorlar? onlar da etmiyor, çünkü hayat boyuna pahalılaşıyor. o halde memurumuza da iş çıkacak fabrika kurarsak iyi olur. o memur masa başında otura otura... gidin kendisine sorun: kimisinin midesi bozuktur, kimisi romatizma olmuştur.. kimisi baş ağrısından kurtulamaz. böyledir vatandaşlarım. masa başında oturmak zannettiğimiz kadar sıhhat verici bir şey değildir. ínsanı kahreder. yani, memur vatandaşımız da hayatla temasa geçmiş olursa, sanayimiz kurulursa, o da yaratıcı insan olur. hem memleketin geçimi yükselir, hem o vatandaşları o sahada iş bulunur. daha dolgun para bulurlar. hem de memleketimiz bu açlıktan ve yoksuzluktan kurtulur.

işte vatan partisi bütün bunlara kendi programında gayet açık, vazıh, bir çoban kardeşimizin dahi anlıyacağı kadar besbelli hal çerelerini teklif etmiştir.

vatandaşlarım!.. dertlerimiz o kadar çok ki, bunları, sabaha kadar devam etmekle bitiremeyiz. fakat, vakit bitmiş. onun için daha fazla başınızı ağrıtmıyacağım.

tekrar rica edeceğim: oylarınızı verirken, allah rızası için kendiniz gibi insanlara verin. vermeyin kapıkullarına.
sözümü bitirirken: her kahrına seve seve katlandığımız güzel vatanımız ve büyük milletimiz yaşasın! her kahra katlanan işçi, köylü, fakir fukara vatandaşlarımız yaşasın! ve fakir fukara partisi olan vatan partimiz yaşasın!

sosyalizmi başta türkiye olmak üzere "islam ülkeleri" için yeniden tanımlamış, gençliğini kuvayı milliye mensubu olmak üzere, ömrünün üçte birini hapishanelerde geçirmiş, sindirilememiş, farkında olan, kuran-ı kerim tefsiri bulunan, dilimiz üzerine de kitapları bulunan, köylü ve işçilerin arkadaşı, sosyalistlerin doktoru.

"Tarafsızlık bizim harcımız değil. İşçi çocuğuyuz. Olduk olası: başta işçi sınıfımızdan yana düşünüp davranmayı öğrendik. İnsanoğlunun ancak ve yalnız İşçi Sınıfı yanından gerçek insan olacağına inanıyoruz. O noktada en ufak ikircilik geçirenler, "Stalin" olsalar, bizi bağlayamamışlardır ve bağlayamazlar."

(bkz:hikmet kıvılcımlı'nın eyüp sultan konuşması)

ana tijoux ve shadia mansour'dan çok güzel bir şarkı.

şarkıyı dinledikçe 2 şeyi daha çok sevmeye başladım.
1-sosyalist latin amerikalı
2-arapça rap

dilin yatkınlığı çok önemli. arapça da mübarek her yere, her şeye yakışıyor.

şarkı sözlerinin, ingilizceye çevrilmiş hali:

You tell us we should sit down,
but ideas can only rise us,
walk, march, don't surrender or retreat,
see, learn like a sponge absorbs
no one is surplus, all fall short, all add up
all for all, all for us.
We dream big that the empire may fall
we shout out loud, there is no other remedy left.
This is not utopia, this is a joyful dancing rebellion
of those who are overrun, this dance is yours and mine
let's rise to say "enough is enough"
Neither Africa or Latin America are for auction,
With mud, with a helmet, with a pencil, drum the fiasco
to provoke a social earthquake in this puddle.

All the silenced (all)
All the neglected (all)
All the invisible (all)
All, All
All, All

Nigeria, Bolivia, Chile, Angola, Puerto Rico and Tunisia,
Algeria, Venezuela, Guatemala, Nicaragua, Mozambique,
Costa Rica, Cameroon, Congo, Cuba, Somalia, Mexico,
Dominican Republic, Tanzania,
Get out Yankees from Latin America,
French, English and Dutch,
I love you Free Palestine.

Give me, give me, give me the mic and sing
Singing is the mother of world languages
It holds our existence and it holds our root to greater Syria, Africa, and Latin America
I'm with ANITA Tijoux
I stand with those who suffer not with those who pretend
I'm with culture, resistance
I forgive and forgive and forgive and my bank declared bankruptcy
At knowledge of he day, the situation had to be cured, but then the situation needed to be deterred
If you can free settlements, a lot of hands want to handshake yours, thousand "K", thousand "R"
The home of weapons needs to be destroyed
Let's go back to reality

All the silenced (all)
All the neglected (all)
All the invisible (all)
All, All
All, All

Looting, trampling, colonization, Matias Catrileo, Gualmapu,
A thousand times we will overcome, from the sky to the ground, and from the ground to the sky
Let's go, jumping.
White Knight, go back to your city, we are not afraid.
We have life and fire, fire in our hands, fire in our eyes.
We have so much life, and strength up to the color red.
The child Mary doesn't want your punishment, she is going to free the Palestinian soil.
We are Africans, Latin Americans, we are the south and we join our hands together.

All the silenced (all)
All the neglected (all)
All the invisible (all)
All, All
All, All

yine bazı değişiklikler yapılan site. yazı karakterleri de değişmiş. ilk şoku atlatmak için "tavukları pişirmişem" dinliyorum.

sınıfsal farklılığı hukuk eleştirisi için kullanacağım derken fahişelere hakaret eden, ayrımcılık ve cinsiyetçilik yapmaktan geri durmayan, 200 yıl önce, zenginlerden oluşan senatonun olduğu bir imparatorlukta yaşamış, ot ve çiğ balık yiyerek boş boş konuşmak dışında pek icraatı olmamış kuramcılardan birinin sözü.

Inanilmaz tatlı yayınların olduğu, Hiç bilmediğim şarkılardan haberdar olmamı sağlayan, insanın ta derinlerine işleyen programları ve muzikleriyle ufkunu açan radyo.

Gerçekten de çok etkilendim. 23 yıldır Eve uğramayan dayımı da pal fm buldu ve hayata döndürdü. Teşekkürler pal fm.

"bilgi en büyük zenginliktir" sloganıyla varlığını sürdüren sözlük, sözlüğümüz. burada yanlış anlaşılan bir nokta var sanırım. ben açıklık getireyim müsaadenizle. arkadaşlarınızın ne kadar iyi insanlar olduğunu, ne kadar iyi radyolarının olduğunu (18 kişi dinliyor), entryleri patır patır kopyalayıp yapıştırmalarına rağmen ne kadar "emektar" olduğunu paylaşmanız bilgi değildir. çok sevdiğiniz bir insan olursa işe öperek başlayın. öpün iyice. böyle var ya ağzınız kurusun, bütün tükürüğünüz onun yüzüne geçsin. öyle delice öpün. bunları yapmayın ama.

hala zengin sözlük'ten bahseden fm.

allahım! inanamıyorum. bu, bu bir rüya gibi. yarı finaldeyiz yalçın, yarı finaldeyiz. internet kullanıcısı olabildiği için şükretmesi gerekirken özel mesajlarla sağa sola tükürük saçan arkadaşlarınız arasında mı meşhur olduk? nedir mesele?

"ellerini seviyorum" diyen sese karşılık yeşereceğini bildiği ellerini bahçeye diken, ölümlü kuşların uçtuğuna şahit, eline geçen her kelimeyi iyi bir malzemeye dönüştüren, duvarların arasında isyan ederek şair olan iranlı.

çizmenin keman, köpeğin ise darbuka olarak kullanıldığı, serdar ortaç'ın dolabındaki tüm kıyafetleri yerli yersiz giydiği, serdar ortaç kasetlerinin üstüne fal açılan, serdar ortaç'ın falcıya trip attığı bir klibi vardır.

bunları düşününce göbekten zeytin yemek en normal şeymiş gibi geliyor.

deniz kabuğu fetişi abinin gocuklarla fink atarken, izel'in yarı çıplak, taşlar üzerinde debelenerek, cilalı taşlarla çizim yapmaya zorlandığı bir klibi olan şarkı.

belirli bir kütlesi olan ve boşlukta yer kaplayan, kimi toplumlarda yaratılışın sembolü olduğuna inanılan şeylerin çizildiği kağıda bakan ismail baki tuncer'in "valla bilemedim be abim:(" üzüntüsü..

şarkıdaki "hani bakar dalar.." kısmını hala "hani makarnalar" olarak anlıyorum. cümlenin anlamı da çok bozulacak gibi durmuyor zaten.

hani makarnaların suyunaaa

olmadı mı? bence daha iyi oldu.

bir de eskiden klip sonu diye bir şey vardı türkiye'de. bir yere bağlıyorlardı kesinlikle. levent yüksel'in asfalttan kalkıp insan tartaklamasıyla biten klipler var. bu bir şey değil.

ana tijoux şarkısı.

yengeniz desem yeridir. 1 haftadır anamdan babamdan çok görüyorum. odalara kapanıp, yataklara uzanıp şarkılarını dinliyorum. delirmek üzereyim.

yine şahane şarkı, yine renklerin toplanıp birbiriyle seviştiği bir klip. izel'in sahilde taşların üzerine uzanıp "denizleri aş da gel ehehe" demesini bile etkileyici buluyorken bu bambaşka bir şey tabii.

breaking bad'in de şarkılarından biriymiş.

pek çok insanın aklından geçen ama henüz sorulmamış soruyu getirdim: fularlı fm ne amk?

hakikaten neler oluyor burda? bir çeşit gizli örgüt mü? belli aralıklarla yaşanan şeyleri tesadüf olarak değerlendiremem. çorumluyum ben arkadaşlar. çetin bir mücadelenin ardından ergenliğimi tamamladım. zor yıllardı ve bu bir tesadüf olamaz. bu alelade bir radyo yayını falan değildir.

ne olduğu merak edilen şey.

lokman/33:
“Ey İnsanlar! Rabbinize karşı gelmekten sakının. Babanın evladı, evladın da babası için bir şey ödeyemeyeceği günden korkun. Allah'ın verdiği söz şüphesiz gerçektir. Dünya hayatı sakın sizi aldatmasın. şeytan sizi Allah'ın affına güvendirerek aldatmasın.”

halk tarafından devlete verilmiş haktır.

bu, bugünün konusu veya sorunu değil yalnız. devletleşme ve şehirleşme başladığından bu yana kendini kontrol edecek bir güce ihtiyaç duyan/boyun eğen halkların "yaramazlık yaptığımda beni dövebilirsin" demesi. gerisi zaten kurunun yanında yaşın da yanması, kendi düşenin ağlamaması falan.

gg olmayacak şekilde anlatmak gerekirse..

ergenlik döneminden itibaren çeşitli terör örgütlerinin etkisinde, abilerinin, ablalarının telkinleriyle beynini kontrol edemez hale gelen insanların eylemi. işin ironik tarafı ise devletlerin kontrolünde olan terör örgütlerinin üyeleri bu eylemi devlete karşı gerçekleştirirler. örgütleri ve devletleri yönetenler deri koltuklarda göt büyütürken yeterli gerzekliğe erişenler açlıktan ölürler. bu tabii her örgüt ve devlet için geçerli değil.

insanları açlıktan ölmeye ikna edenlerin üzerlerine bomba bağlayarak kendini patlatmaya ikna etmesi de çok zor olmasa gerek.

Fransa doğumlu Şilili şarkıcı.

NBA 2k16 sayesinde keşfettim. afedersin solcu. filistinlilerle, şili'de birkaç sene önce yaşanan öğrenci-polis çatışmasıyla ilgili şarkıları var. 2 gündür başkasını dinlemez oldum. sesinin, tavrının çekiciliği başka bir seviyede. 40 yaşında çoluklu çocuklu kadın olmasa gözümü kırpmadan aşkımı ilan edeceğim.

arap sevici bir şair tarafından yazılmıştır. direkt aklıma bu şiir geldi, arap seviciliğimi itiraf edince.

dizilerini, filmlerini izlerken, şiirlerini okurken bu adama "arap sevici" diyen var mı? yok. ellere tartı versek benden de arap sevicidir üstelik. bir de sırrı süreyya'nın yakın arkadaşı bu şiiri yazan kişi. işler çok karışık.

(bkz:sevici)

bir şeylerin sonuna "sevicisi" eklemek bana hala komik geliyor. dilini konuşamayan, kendi diliyle kendini ifade edemeyen insanların başkalarını etiketlemesi de enteresan.

kürtlerle ilgili ezbere milliyetçilik taslamayınca pkk sevici, islam ile ilgili olumlu konuşunca arap sevici falan oluyorsun. daha önce hiç arap sevmedim. şöyle dizime yatırıp arap okşamışlığım yok ama bana da arap sevici diyorlar?

eminem'in güzel şarkılarından biri.

bu saatte green street hooliganslı klibi izledim. evdeki tüm ayakkabıları sokağa atıyorum şu an.