avni

bitmektir aslı astarı. sözün özü mü? özlü söz mü? yoksa özün sözü mü? yumurta mı tavuktan? tavuk mu yumurtadan?
söylenceye göre "başlangıçta söz vardı" demiş musa'ya gaipten bir ses. yani önce söz varsa, öz sözse eğer sözün aslı ne? sahibinin sesi mi yoksa sesin sahibi mi sorgulanan.
bitmek eylemini son, sonuç, yokoluş olarak algılamak çok basit. oysa bitmek doğuşun da adı. bir bitki tohumunun yer altından yer üstüne çıkmasının adı değil mi aynı zamanda. ya dönüşüm yasaları. enerjinin maddeye, maddenin enerjiye dönüşmesine ne demeli? elektrik örneğin ya da radyo dalgaları. milyonlarca yıl önce ömrünün bittiğini varsaydığımız canlıları enerji kaynağı olarak yine yeniden tüketirken bambaşka başlangıçları tetiklediğimizin ne kadar farkındayız acaba.
sözün özü yaşama bir bütün olarak bakabilirsek ne başlangıç var ne de son. ne ki bütünün içindeki herhangi bir şeyin bitmesi bir başkasının başlama nedeni.

türkçede eylemleri (fiileri) niteleyen sözcük.
adları (isimleri )niteleyen önad veya niteçlerle (sıfatlarla) karıştırılması olağan olmakla birlikte basitçe bir tümcede bir sözcük özne veya nesnenin niteliği ile ilgili ise önad veya niteç sıfat, eylemi niteliyorsa belirteç yani zarftır.

3 ana gruptur.
ad (isim) soylular; İsim, önad veya niteç (sıfat), adıl (zamir) ve belirteç (zarf).
ilgeç (edat) soylular; ilgeç (edat), bağlaç ve ünlem.
eylemler (fiiller)

sondan eklemeli bir dil olan güzel türkçemizde kök ve/veya gövde sözcüklerden yeni sözcükler türeten heceler. 4 çeşittir.
(bkz:isimden isim yapım ekleri)
(bkz:isimden fiil yapım ekleri)
(bkz:fiilden isim yapım ekleri)
(bkz:fiilden fiil yapım ekleri)
(bkz:türkçede sözcük çeşitleri)

sayın bahçeli'nin "lahana yerken kıtır kıtır sapına gelince me" lemesi gibi bir şey. keşke vakti zamanında 1980 cunta rejiminin anayasasının partilerin kendi işlerine gelenlerini değil de benzer tüm kadüklüklerini değiştirebilselerdi.

varlık nedeni güneş ışığı olan sorunlardan biri daha. diğer taraftan kızıl ötesi ya da mor ötesi ışığa maruz kalan kahvenin renginin sorunsal olarak kalmaya devam etmesinin bence bir sakıncası yok.

başta teistler ya da teizm olmak üzere tüm idealist düşünce biçimlerinin yaratıcı olarak varsaydıklarını olumlamak için geliştirdikleri işlem zinciri. bu işlem zincirini geniş kitlelere kabul ettirmek için oluşturdukları düşünce sistemine ise din adı verilir. bu bağlamda varoluşu bir yaratıcıya bağlayan her düşünce sisteminin algoritmasının da farklı olduğunu söylemeye bilmem gerek var mı?

en zayıf halkası kadar güçlüdür.

eskilerin hüsnüzan dedikleri bu kavram suistimale meyilli olmasıyla ünlüdür ve genetik olarak suistimal konusunda aşkın bir toplumuz.

(bkz:stop loss)

son bir hafta itibarıyla türk lirası karşısında zirvelerini zorlayan para birimi. psikolojik direnci olan 4 tl sınırını kısa sürede aşarsa ne enflasyon hedefi kalır ne de bütçe. daha doğrusu tüm ekonomik hedefler çöp olur.

uzambilimde dört kenarı ve dört köşesi eşit düzgün dört köşeli. pokerde aynı değerdeki bir oyun kağıdının dört renginin (kupa, maça, karo, sinek) aynı kişide olması.
murabba

çemberin öztürkçesi. uzambilimde aynı noktaya eşit uzaklıktaki sonsuz sayıdaki noktaların birleşmesinden oluşan iki boyutludur.

kürenin öztürkçesi. pek kullanmayız. ne ki tarihimiz boyunca bilimden uzak olduğumuzdan dilimiz bilim dili değil bilime katkısı olanların sözcüklerini kullanmak zorunda kalıyoruz. buna beğenmediğimiz arapça ve farsça da dahil.
belki kullandıklarımızdan anımsayabilirsiniz.
(bkz:alyuvar)
(bkz:akyuvar)
(bkz:yuvarlak)

yuvarlamaktan yuvar. uzambilimde aynı merkezin çevresini saran sonsuz sayda düzgün döngüden oluşan üç boyutlu.

iki boyutludur. içi seni yakar dışı beni ya da tersi dışarısı sıcak içerisi buz.
(bkz:döngü)
(bkz:manka)

sorsalar "hayatı bir ideale endekslemeyi öngören düşünce biçimi " diye yanıtlar pek çoğumuz. oysa bir düşünce akımı olarak bunun tam tersini söyler düşünce tarihi. öngörüsü tam olarak yaşamı, olanı, olacağı nedenlendirmemektir. sorgusuz kabul edilir olan. ne ki her sorunun yanıtı sonunda "tanrı öyle istediye" doğru evrilir. egemenlerin, ezelenlerin baştacı olmasının asıl sebebi de budur. ezilenin olanı, yaşamı, gidişatı sorması, sorgulaması ezeni egemeni rahatsız eder. düşünce tarihi boyunca sayısız düşünürce savunulmakla birlikte hegel en baba idealistlerden biridir.
materyalizmin karşıtıdır.

rasyonalizmin tersine insan beynini doğuşta bomboş beyaz bir kağıt olarak niteleyen düşünce akımı. bu düşünce akımının savunucularına göre bilginin kaynağı deneyler ve deneyimlerdir. rasyonalizmin savunusunun aksine mutlak bilgi durağan (statik) değil devingendir (dinamik). sürekli değişir ve uzun vadede sürekli artar görüşündedir. bu bağlamda toplam bilgi deneyimledikçe artacaktır.
john locke, francis bacon ve david hume bu düşünce akımının kurucuları sayılırlar.

ampirizm karşıtı olan düşünce akımı. başta antik yunanın ünlü düşünürlerinden sokrates ve platon olmak üzere aydınlanma çağında descartes bu düşünce biçiminin ana hatlarını belirlemiştir. en bilinen özeti "düşünüyorum öyleyse varım" özdeyişidir.

mutlu olunacak bir yer bulamayan insanlar, asırlar boyunca insanların birarada huzur ve mutluluk içinde yaşayabileceği yerler tasarlamışlar. işte bu da İngiliz Thomas More'un Ütopya devleti gibi İtalyan papazı Tommaso Campanella'nın tasarladığı masal devletidir.
bu ütopya cizvit papazları tarafından güney amerikada kısmen denenmiş ve başarılı da olmuştur. 1650 1780 yılları arasında denenen bu devlet egemenlerin (ispanyollar) cizvit papazlarından rahatsız olarak onları dağıtması nedeniyle varlığını sürdürememiş. özel mülkiyetin olmadığı sistemde doğan her çocuk da toplumun ortak ögesi sayılırdı.

ministry of love.
sevgi bakanı olarak da bilinir. m.s. 1568-1639 yıllarında yaşayan italyan din adamı ya da papaz Thoma Campanella'nın felsefi devleti güneş ülkesinde (Civitas Solis) sözünü ettiği ütopik kurum.
söz konusu güneş ülkesinde aile dolayısıyla evlilik yok. kimin kiminle çocuk yapabileceğine aşk bakanlığı karar veriyor ve bu kurumun başındaki kişinin etiketi de "aşk bakanı" oluyor.

çin'in son hükümdarı pu yi'nin hayatını dramatize eden oscar ödüllü Bernardo Bertolucci filmi.
(bkz:The Last Emperor)

orhun yazıtlarına göre köle, hizmetçi anlamına gelen sözcük.
beglik ogluŋun kul kıldık, işilik kız ogluŋun küŋ kıldık [beylik oğlunu kul kıldık, hanımlık kızını cariye kıldık]
kaynak: ( Kaşgarî, Divan-i Lugati't-Türk, 1073)

koyu bir katolik olduğu için asılan birleşik krallıkta başbakanlığa kadar yükselen thomas more yapıtı. kral 8. henry yapıtındaki düşünceleri nedeniyle onu takdir ettiği için başbakanı yaptı ama bağnaz bir katolik olduğu için de asılmasını emretti. yapıtın en belirgin unsurlarından biri özel mülkiyete kesinlikle karşı oluşudur. özellikle toprak dahil üretim araçları herkesindir. daha doğrusu tüm toplum adına devletindir. üretime katkıda bulunan herkes bu araçları kullanabilmelidir.

kazanmak için en alçakça araçlar kullanılır; yalan, yalan yere yemin, hırsızlık, hile, aldatmalar hep onun için.
çoğu insanca aşağılanır ancak onu kazanırsa değerli olacağına inanır. Yükselirler de nitekim. Toplum, ona sahip olana değer verir.
en ironiği de Birçok dinin bu aşağılık zenginlikten bir parça koparmak için zenginlere öte dünyada vaatlerde bulunması.